DEN BOSCH - De Statenfractie van GroenLinks heeft tijdens het debat in Provinciale Staten over de voorgenomen verkoop van Essent een uitvoerig pleidooi gehouden tegen verkoop van dit energiebedrijf aan RWE. Daarbij onderstreepte de fractie dat nutsbedrijven voorzien in een basisvoorziening en daarom in publieke handen dienen te blijven. Samen met de SP diende GroenLinks een motie in tegen verkoop. Deze werd na een debat van 10 uur aangenomen met 26 stemmen tegen en 28 voor.

De volledige tekst van het pleidooi van GroenLinks:

Provinciale Staten van Noord-Brabant moeten vandaag een zeer belangrijk besluit nemen. Een besluit over de omstreden verkoop van Essent aan het Duitse RWE. Een besluit dat zeer vergaande consequenties kan gaan hebben voor onder andere de inwoners van onze provincie.

Standpunt
GroenLinks heeft vanaf het begin in deze kwestie over de hele breedte, dat wil zeggen in de Tweede Kamer, in de Provinciale Staten en in de gemeenteraden, een eensgezind en ondubbelzinnig standpunt ingenomen. En dat standpunt is om niet in te stemmen met de verkoop van een publiek energiebedrijf aan een vrije marktpartij.
Veel provincies en gemeenten willen de zeggenschap over onze energievoorziening uit handen geven door Essent te verkopen. Hebben ze dan helemaal niets geleerd van de kredietcrisis? Het dient juist nu te gaan om de bescherming van de betrouwbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van onze energievoorziening! De voorstanders van verkoop beweren dat onze energiebedrijven te klein zouden zijn voor de Europese markt. Dat is klinkklare onzin.


Energieprijzen
In de Verenigde Staten en Engeland gingen de prijzen na fusies juist omhoog. GroenLinks is van mening dat de grote Nederlandse energiebedrijven moeten gaan samenwerken. Een inkoopcombinatie van de vier publieke energiebedrijven Nuon, Eneco, Essent en Delta kan prima concurreren met de grote Europese bedrijven. En wij blijven dan samen eigenaar van onze energievoorzieningen. En daar gaat het om. Om het blijven houden van zeggenschap over een belangrijke eerste levensbehoefte als energie.


Uit onderzoeken blijkt dat de overgrote meerderheid van de Nederlanders niets ziet in verkoop van onze publieke energiebedrijven. Ook, tot nu toe, de provincie Noord-Holland en bijvoorbeeld de gemeenten Heerlen, Zwolle, Brunssum, Den Bosch, Rotterdam en Dordrecht willen dit niet. En daar komt vandaag hopelijk de provincie Noord-Brabant nog bij zodat het hele gebeuren definitief van de baan is. In dit belangrijke debat wil ik, namens onze fractie nogmaals onze argumenten, met name ten opzichte van de koper RWE, op een rij zetten:

  1. De algemene economische situatie in het afgelopen half jaar is zo drastisch in beweging gekomen dat vanwege die reden alleen al op zijn minst uitstel van verkoop van de Nederlandse nutsbedrijven nodig is. Deze crisis is uniek in de geschiedenis van de internationale wereldeconomie en de effecten zijn voorlopig niet te overzien. Verkoop van Essent, en straks eventueel ook nog Nuon, Eneco en Delta, brengt veel te veel onrust. Bovendien moeten oplossingen voor de economische crisis parallel lopen met maatregelen om de klimaatcrisis te bezweren. In de energiesector kan dat beter en sneller via gerichte politieke sturing en controle over die sector.
  2. GroenLinks is van mening dat energie, zowel het net als de energieproductie, een publiek belang behelst. Energie is een eerste levensbehoefte en dient ten principale in handen te blijven van de overheid en mag nooit de speelbal worden van de vrije markt. GroenLinks is nooit voorstander geweest van marktwerking in de energiesector. Veel te veel tijd is verloren gegaan aan het stimuleren van die marktwerking in plaats van de noodzaak tot razendsnelle verduurzaming van de energieproductie. GroenLinks ziet liever behoud van een publiek energiebedrijf, met een actieve rol van de lokale aandeelhouders en met volle kracht aan de slag voor de noodzakelijke omschakeling naar echt duurzame energiebronnen. Dat is onze opdracht en dat gaat met de verkoop van Essent aan RWE niet lukken.
  3. GroenLinks vreest dat op termijn de consument de prijs zal moeten betalen voor het opslokken van Essent door de energiereus RWE. De grootte van een bedrijf biedt geen enkele garantie voor kwaliteit. Kleine energiebedrijven, bijvoorbeeld Delta in Zeeland, doen het net zo goed als grote energiereuzen. Fusie-econoom Prof. Hans Schenk heeft op grond van een studie naar de effecten van overnames in de energiesector in de VS en Engeland betoogd dat grotere bedrijven minder efficiënt werken en duurder uitvallen voor de consument. Prof. Schenk heeft gemeenten en provincies dan ook opgeroepen de publieke aandelen van Essent te behouden en niet te verkopen.
  4. RWE is een beursgenoteerd bedrijf. Dat betekent dat de koers op de beurs voor aandeelhouders veel belangrijker zal zijn dan de energieprijs voor de consument of de investeringen in duurzame energie omdat die zeker in de aanloopfase minder rendement opleveren dan het doorgaan met bruinkool- of kolencentrales. Wist u overigens dat de huidige directeur van RWE vorig jaar een inkomen opstreek van maar liefst 7 miljoen Euro? Daar kunnen onze inwoners bij onverhoopte verkoop dan straks mooi aan mee gaan betalen! Dit zegt natuurlijk wel iets over de cultuur binnen de firma RWE.
  5. GroenLinks stelt bij overname hoge eisen aan duurzaamheid. En juist op grond van duurzaamheid moeten we RWE onvoorwaardelijk afwijzen! RWE is vooral actief op het gebied van bruinkool, kolencentrales en kernenergie en wil ook in de toekomst een fors deel van haar investeringen in deze sectoren uitvoeren. De investeringen in duurzame energie zijn er wel, maar GroenLinks wil een koers dat energiebedrijven de komende jaren primair investeren in duurzaamheid omdat de klimaatproblematiek vereist dat we hier forse stappen zetten en daar horen geen bruinkool- en steenkoolcentrales bij. Daarnaast blijft GroenLinks vanwege de afvalproblematiek tegen kernenergie en juist hierin wil RWE internationaal investeren! Het is niet voor niets dat organisaties als het Wereld Natuurfonds, Greenpeace en Milieudefensie zich scherp verzetten tegen de overname door RWE juist vanwege de onder de maat blijvende inzet op het gebied van duurzaamheid.
  6. De overeenkomst tussen Essent en RWE is ontstaan in een situatie van ongelijke speelruimte daar Essent door de Nederlandse wetgever is opgelegd tot splitsing over te gaan van het PLB en het Netwerkbedrijf terwijl een dergelijke eis niet door de Duitse wetgever is opgelegd aan RWE waarbij de Europese Unie de opstelling van de Duitse wetgever ook nog eens billijkt. Verkoop van het PLB Essent aan RWE betekent dan ook een bijdrage aan de monopolievorming op de Europese energiemarkt hetgeen ongewenst is vanuit publiek belang in het algemeen en het belang van energieconsumenten in betrouwbare en betaalbare levering van energie en hun keuzevrijheid voor duurzame energie in het bijzonder.
  7. Verkoop van het PLB Essent waarin de aandelen in bezit zijn van Nederlandse overheden aan RWE dat grotendeels eigendom is van particuliere aandeelhouders betekent dat oplegging en handhaving van duurzaamheideisen aan productie van energie bemoeilijkt wordt. Ten aanzien van de selectie van overnamekandidaten heeft naar het oordeel van GroenLinks duurzaamheid geen of hoogstens een marginale rol gespeeld.
  8. Hoe zit het eigenlijk met de door RWE geplande investeringen in duurzaamheid? Wij lezen in de stukken die wij mochten ontvangen van de provincie dat RWE zo'n 1 miljard Euro per jaar gaat investeren in duurzaamheid en dat dit meer is dan alle anderen energiebedrijven in Nederland samen. Essent is de grootste speler op de kleine energiemarkt van Nederland. Essent heeft op het gebied van duurzaamheid in het verleden vrij goed gepresteerd en is een van de koplopers binnen Europa. Dit is ook een punt van aandacht waarom Essent zo'n mooie bruid is voor vele vervuilende bruidegoms.
  9. De huidige aandeelhouders van Essent kunnen een extra bonus tegemoet zien als energiegigant RWE na de overname een tweede kerncentrale bij Borssele mag bouwen. Een dergelijke beloning is onacceptabel. Deze manier van werken is de reinste omkoping. Essent en RWE proberen op deze manier de gemeenten en provincies onder druk te zetten om in te stemmen met een nieuwe kerncentrale, terwijl er genoeg motieven zijn om dat juist niet te willen. GroenLinks is het volstrekt oneens met deze koppelverkoop. Het kan toch niet zo zijn dat buiten controle van de Nederlandse burgers om op deze slinkse wijze de weg vrij wordt gemaakt voor een tweede kerncentrale? Essent heeft op dit moment de helft van de aandelen van de huidige kerncentrale bij Borssele in haar bezit. De andere helft is in handen van energiemaatschappij Delta. Dit laatste energiebedrijf heeft inmiddels aangegeven de centrale bij Borssele te willen overnemen als Essent dit belang in opdracht van de Nederlandse regering moet afstoten. Het plan voor een tweede centrale sluit aan bij het streven van het Zeeuwse energiebedrijf Delta. Dit bedrijf maakte namelijk in september 2008 bekend een tweede kerncentrale te willen bouwen bij Borssele in de volgende kabinetsperiode. De vergunningen daarvoor worden inmiddels voorbereid met als doel in 2016 de nieuwe centrale in bedrijf te nemen. Dit past natuurlijk perfect in het straatje van RWE.
  10. Met de aandelenverkoop vervalt automatisch ook het jaarlijkse dividend voor de aandeelhouders. Via rente op spaartegoeden moet die inkomstenderving worden opgevangen. Veel extra's zit er voor de meeste aandeelhouders niet in. Zeker wanneer het kabinet het advies van de Raad van de Financiële Verhoudingen op gaat volgen om de uitkeringen uit het Provinciefonds drastisch terug te schroeven.

De VVD en PvdA hebben aangegeven niet tevreden te zijn met het bereikte onderhandelingsresultaat. Aangezien de overeenkomst tussen Essent en RWE niet meer opengebroken kan worden, rest deze fracties niets anders dan tegen het voorstel te stemmen. Het voorliggend voorstel geeft ons, als Provinciale Staten, de gelegenheid om onze wensen en bedenkingen vast te leggen.

 

Het geeft in juridisch, bestuurlijke zin op een juiste wijze de verantwoordelijkheden weer van Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten in dit dossier. Voor de GroenLinks-fractie is het van belang dat Provinciale Staten vandaag, als hoogste orgaan in deze Provincie, in politieke zin een duidelijke uitspraak doet en legt daarom de volgende motie voor:

 

De Motie van SP en GroenLinksb werd aangenomen met 28 voor en 26 stemmen tegen.