Nu de lente begint, is er niets mooier dan varen door de Biesbosch. Wandelen over de Brabantse Wal. Struinen door de bossen, over de heide, dwars door de stuifduinen. Wat heeft Brabant toch prachtige en unieke landschappen. Deze natuur staat alleen flink onder druk. Vooral omdat we er steeds meer zijn gaan bouwen: wegen, grote stallen, kassen en industrieterreinen.

We moeten onze schaarse ruimte goed verdelen. De regels hiervoor gaan binnenkort op de schop. In 2021 voert Nederland de Omgevingswet in. Dit wordt een mega-operatie, één van de grootste wetswijzigingen sinds de grondwetsherziening van 1948. Alle regels rond ruimtelijke ordening, milieu, externe veiligheid, lucht, natuur, water en erfgoed worden opnieuw bepaald. Zo omvangrijk dat bijna niemand precies weet wat er gaat gebeuren. Ook omdat de grote gevolgen pas over een aantal jaar duidelijk worden.

Onder aanvoering van rechtse kabinetten is de Nederlandse traditie van zorgvuldige ruimtelijke ordening in de afgelopen jaren uitgehold. De Omgevingswet gaat dat niet beter maken. Vanaf het begin van de wetsbehandeling hebben we onze zorgen geuit over het ontbreken van ‘waarborgen’ voor een goede kwaliteit van de leefomgeving. De Omgevingswet legt wat GroenLinks betreft te veel de nadruk op minder regeltjes voor ondernemers. Dit zorgt ervoor dat de ruimte in handen komt van enkele partijen, vaak grote bedrijven. En minder ten goede komt aan natuur en landschap waar juist veel mensen van kunnen genieten. Dat is ook de reden dat GroenLinks in Den Haag tegen de invoering stemde.

Onder aanvoering van rechtse kabinetten is de Nederlandse traditie van zorgvuldige ruimtelijke ordening in de afgelopen jaren uitgehold. 

Maar de rechtse meerderheid heeft ervoor gezorgd dat de wet er nu toch gaat komen. Gemeenten en provincies zijn nu aan zet. Zij moeten nu eigen Omgevingsvisies, regels en plannen gaan maken. Gebruiken ze de nieuwe instrumenten om belangrijke waarden als gezondheid, milieu en klimaat te versterken, om groene en sociale initiatieven van onderop mogelijk te maken en inwoners meer inspraak te geven? Het is te hopen.

De provincie Noord-Brabant heeft de Omgevingsvisie vastgesteld. GroenLinks drong daarbij aan op meer zorgvuldigheid, meer borgingen voor inspraak en natuurwaarden en meer proefprojecten om te kijken hoe het in de praktijk uitpakt. Maar het echte werk moet nog beginnen, met het Omgevingsplan. In tegenstelling tot die algemene visie is het Omgevingsplan wél juridisch bindend. Het Brabantse Omgevingsplan vervangt de provinciale verordening ruimte, waarin bijvoorbeeld vast staat waar varkensstallen mogen komen en hoe groot deze mogen zijn. Wat GroenLinks betreft is het duidelijk: er komen minder landbouwdieren, maar juist meer ruimte voor natuurinclusieve landbouw. Het Omgevingsplan is daar een belangrijk instrument voor.

Omdat onze groene ruimte ons lief is, wil GroenLinks daarnaast dat de provincie goed vastlegt dat gemeenten eerst de ruimte binnen de bestaande regionale woon- en werkgebieden optimaal benutten, voordat ze gaan bouwen in de groene ruimte.

Eigenlijk is het eenvoudig in de verdeling van onze ruimte en middelen: de vervuiler betaalt, de vergroener profiteert. Daarom heeft GroenLinks landelijk een initiatiefwet gemaakt voor

een CO2-belasting voor vervuilende bedrijven. En stimuleren we ondernemers, bewoners en scholen bij hun plannen voor verduurzaming. Het eerlijk en duurzaam verdelen van de ruimte in Brabant vraagt om regelgeving en partijen die niet alleen kijken naar de kortetermijnbelangen van ondernemers, maar ook naar onze gezondheid, onze natuur en landschappen en ons klimaat.

Paul Smeulders is lid van de Tweede Kamer. Hagar Roijackers is lijsttrekker voor GroenLinks in Noord-Brabant