Brabant laat met het aantreden van dit nieuwe College heel wat los. De traditie van besturen over het midden. Een krachtig en gedurfd midden en dat een stapje meer zette.

 

Dit bestuur zet juist stappen terug. Nadrukkelijk wordt gewezen naar andere overheden, vaak gemeenten, om besluiten te nemen. En dat terwijl je net veel Rijkstaken gedelegeerd gekregen, denk alleen al aan natuur en milieu. Dit College straalt totaal geen ambitie uit om zelf beslissingen te willen nemen op grond van een eigen visie of streven. Integendeel. De terugtredende overheid staat centraal. Net als draagvlak. Het bestuursakkoord is ervan doordesemd. Er komt zelfs een ongrondwettelijk correctief bindend referendum. Waarbij wij ons als GroenLinks afvragen: waarbij gaat dit nu concreet ingezet worden? Een zonnepark of windinitiatief in West-Brabant? Maar we gaan als provincie over zoveel meer. Misschien wil de Brabander wel een referendum over een beoogde kerncentrale? Of een mestfabriek in Oss of een megavarkensstal naast een ziekenhuis in Roosendaal? Mag dat dan ook, of is het “eigen draagvlak eerst”?

Voorzitter, we zitten middenin een meervoudige crisis. De coronacrisis, vanzelfsprekend. Maar ook een klimaatcrisis, een stikstofcrisis en een biodiversiteitscrisis. Het nieuwe College scheert alleen langs al deze thema’s heen. En dat is misschien ook wel logisch. Want als je problemen bestuurlijk erkent, dan moet je ook met oplossingen komen.

Dit bestuur, en zo kennen we de VVD natuurlijk, ziet vooral kansen en kijkt vooral naar anderen - burgers, bedrijven en andere overheden - om in beweging te komen. Maar biedt daarmee niet de oplossingen, het lef en het leiderschap waar we in Brabant naar snakken en wat ons tot voor kort onderscheidde van zoveel andere provincies die slappe knieën toonden en hete aardappels voor zich uitschuiven.

Tegelijkertijd is er ook een dubbele bestuurlijke moraal. Want waar er in het onderdeel Water nog monter wordt gesproken dat we nu toch eens de knelpunten-aanpak moeten loslaten en breder moeten kijken, gebeurt het bij Mobiliteit juist precies andersom.

Was je maar een file als Brabantse kunstenaar, of biologische boer, of buurtbusgebruiker, of natuurbeschermer. Want als file ben je onder dit College pas een knelpunt en moet je worden aangepakt met veel zorg, urgentie en geld en een komomleiding.

Welkom in het College van viermaal VVD. Lokaal Brabant is VVD, CDA is VVD en Forum is VVD. Maar niemand is er beter VVD dan de VVD zelf natuurlijk. Daarom is zowat het hele verkiezingsprogramma in dit Bestuursakkoord gegoten en zijn alle smalle bestuurlijke marges (die binnen dit College alleen de echte VVD precies kent) opgevuld met VVD-blauw. Op alle posten waarop bezuinigd moet worden, waar het pijnlijk kan worden of waarop gedoe kan ontstaan is iemand anders neergezet die geen VVD, of geen VVD meer, achter de naam heeft staan.

Strategisch best slim. Je maakt je coalitiegenoten blij met een dooie mus door hen een referendum te beloven, een kerncentrale te laten optekenen, wijs te laten maken dat agrarisch ondernemers op geheel eigen tempo en voorwaarden hun stallen mogen vernieuwen. Intussen weet je wel beter.

Och, wat speelt de VVD het toch vroom en handig. De Essentrendementen worden minder, het accres loopt terug, de Europese fondsen worden nog onduidelijk, we moeten bestemmingsreserves opbouwen voor grondaankoop om te kunnen bouwen. Vanzelfsprekend gooien we daarbij de motorrijtuigenbelasting naar beneden, want wie van deze rechtse vrienden wil dit nou? Niemand toch? Nou dan.

Maar daarmee zijn ze wel in de val getrapt: namelijk dat de koek kleiner wordt, waardoor er minder is om onderling te verdelen. Bezuinigen en minderen moet, met alle maatschappelijke gevolgen van dien. We dienen een motie in om dit te herzien.

Dit College is behalve vier keer VVD ook ontzettend blind. Voor wat recht voor je staat, voor wat je ziet en ruikt en ademt. De cultuurwoede is schromelijk onderschat. En je moet het maar durven: terwijl helaas verreweg de meeste Nederlandse zieken en doden door Covid-19 te betreuren vallen in Noord-Brabant, neem je als provinciebestuur niet de moeite om dit thema vast te pakken in je nieuwe Bestuursakkoord. Wij dienen daarom samen met andere partijen een motie in.

Dan landbouw en stikstof. Ook al is de gedroomde stikstofcoalitie aangetreden, toch komt het woord ‘boeren’ maar 1 keer voor. Over biologische boeren en natuurinclusieve boeren geen woord. Ook niet over voedseleducatie of klasseboeren, iets waar het CDA en GroenLinks voor kort nog schouder aan schouder voor streden. De nieuwe coalitie lijkt vooral vrij baan te willen geven aan voerproducenten en turbolandbouw en geen enkele verplichting te willen opleggen over bijvoorbeeld het moment van vergunningsaanvraag. Pas ná deze bestuursperiode hoeven emissiearme stallen te zijn gerealiseerd. Het stikstofafnamepad, nodig om onze natuur beter te beschermen, wordt losgelaten. En nota bene afgedwongen door de Raad van State! Ook het besluit om meer stikstof bij transacties af te romen voor sneller natuurherstel, wordt overboord gegooid. Daarnaast is er de wens tot het snoeien in Natura 2000-gebieden. Op natuur wordt fors bezuinigd: maar liefst 10 miljoen. VVD pakt zijn kans, dat moet je ze nageven. Arm Brabant.

Dierenwelzijn komt ook al niet in voor. Het vorige College stond nog voor proefdiervrije innovatie en een actieplan tegen stalbranden. Allemaal overboord. GroenLinks en Partij voor de Dieren dienen daarom een motie in om voor het verbeteren van dierenwelzijn.

Gelukkig bleven er ook belangrijke besluiten uit het overig College overeind. Zo is het plan behouden van GroenLinks-gedeputeerde Rik Grashoff om de komende tien jaar 40 miljoen bomen te planten. Onder leiding van Rik maakte het vorige college 68 miljoen vrij gemaakt om verdroging en wateroverlast tegen te gaan. We zijn blij dat deze middelen behouden blijven en dat het nieuwe College de aanpak van GroenLinks omarmt.

De Ruit of niet De Ruit? Dat is de meest gestelde vraag over mobiliteit aan het nieuwe College. Het Bestuursakkoord zet het er een beetje cryptisch neer. Maar de goede verstaander ziet dat de deur op een flinke kier staat om dat Dommeldal eens lekker te gaan doorsnijden. Opgeteld bij de N270, de genoemde knelpuntenaanpak en vele komomleidingen. Geen woord in het bestuursakkoord over de fiets en het terugbrengen van onze emissies en verspilling. Dit zou juist een moment kunnen zijn om te investeren in schone mobiliteit en circulaire economie. We dienen een motie in.

Over cultuur... 2020 zou het jaar worden van de Cultuur. Een nieuwe cultuurvisie met uitvoeringsprogramma dat het cultuurbereik zou vergroten met cultuureducatie, de impulsgelden zou evalueren en het levensbelang van deze sector zou gaan bevestigen. Maar nee. Cultuur wordt vrije tijd, en vooral weer een taak van gemeenten. De successen van de afgelopen jaren van de brede basis tot de top worden beloond met het onbetaald zelf maar borgen van je resultaten. Dan ben je weg natuurlijk; zo cynisch is het ook wel weer. Juist nu de culturele sector door corona al hard wordt getroffen. Wij dienen daarom enkele moties in met de SP en anderen om dit tij te keren.

Brabant laat met het aantreden van dit nieuwe College heel wat los. Maakt heel wat stuk ook, wellicht. GroenLinks blijft vasthouden aan de waarden van een sociale, groene, gezonde en eerlijke samenleving. Wij blijven voorstellen maken die daartoe stappen zetten de goede richting uit. Wij beschermen al wat van waarde en weerloos is. Wij houden vast, we houden vol en zetten door.