VVD, CDA en SP vormen de komende jaren het dagelijkse bestuur van de provincie Noord-Brabant. Op vrijdag 22 april bespraken Provinciale Staten het coalitieakkoord ‘Tien voor Brabant.’ Hieronder de spreektekst van GroenLinks fractievoorzitter Paul Smeulders: “Geen 10 voor Brabant, maar een dikke onvoldoende.”



Op 2 maart gingen bijna 1 miljoen Brabanders naar de stembus voor de Statenverkiezingen. Vandaag spreken we over het Bestuursakkoord Tien voor Brabant, dat ons wordt voorgelegd door de fracties van de VVD, CDA en SP. Ik wil dan ook beginnen om namens de GroenLinks-fractie onze collega’s van deze partijen te feliciteren met het bereikte akkoord.

Deze felicitaties gaan met name uit naar de SP, die voor het eerst in de historie deel uitmaakt van de Brabantse coalitie. Een heugelijke dag voor de SP, kan ik me zo voorstellen.



Is dit dan ook een feestelijke dag voor Brabant? Nee, helaas niet.



Brabant moet de komende jaren het hoofd bieden aan een periode van mondiale crises. De economische crisis, de klimaatcrisis, de energiecrisis en de voedselcrisis vormen bedreigingen voor de balans van onze Brabantse samenleving. Crises bieden gelukkig ook kansen. In tijden van tegenslag worden veel vastgeroeste principes vloeibaar. Oude verbanden vallen uiteen en nieuwe ideeën winnen aan geloofwaardigheid. Krachtige visies en hun innovatieve uitwerking leveren in tijden van crises nieuwe mogelijkheden op. Daarvan moeten we maximaal gebruik maken.



Dat is ook de reden dat GroenLinks zo teleurgesteld is in dit bestuursakkoord. Het nieuwe provinciebestuur speelt niet in op de zojuist genoemde uitdagingen, maar zet het oude beleid onverkort voort, maar nu met een extra rechts sausje eroverheen. Tien voor Brabant veroorzaakt met kortetermijnoplossingen langetermijnproblemen voor natuur en gezondheid, mobiliteit en energie.



Na het lezen is maar één conclusie mogelijk: dit is geen breed akkoord met visie over de toekomst van Brabant, maar een samenvatting van het VVD-programma. Een harde uitspraak, die ik aan de hand van de provinciale kerntaken toelicht. Want wat voor Brabant krijgen we als dit programma onverkort wordt uitgevoerd? Hoe ziet de omgeving van de Brabantse inwoners en straks uit? En een minstens zo’n belangrijke vraag: wat voor Brabant laten we onze kinderen na?



Mobiliteit

We weten allemaal dat de vette jaren op het provinciehuis voorbij zijn. Toch kiest de nieuwe coalitie ervoor om jaarlijks 50 miljoen te investeren in het aanleggen van nieuwe wegen, waaronder de Ruit rondom Eindhoven en de N69 en de verdubbeling van de N279.

Wegen waar GroenLinks zich vaak samen met de SP hartstochtelijk tegen heeft verzet. En niet voor niets. Het aanleggen van bijvoorbeeld de Ruit rondom Eindhoven, veroorzaakt meer problemen dan dat het oplost. Denk aan de grote gevolgen voor ons milieu en onze leefomgeving. Meer wegen betekent meer herrie en meer gezondheidsrisico’s voor de inwoners van Brabant.



Wanneer we deze enorme investeringen in autoasfalt afzetten tegen de ambities met betrekking tot openbaar vervoer, komt de Brabander bedrogen uit. Dit bestuursakkoord maakt eenmalig 10 miljoen extra vrij voor openbaar vervoer én voor komomleidingen. Het gedeelte van die tien miljoen voor openbaar vervoer, valt in het niets bij de 200 miljoen euro die deze periode wordt gereserveerd voor het aanleggen van nieuwe wegen. De uitspraak van CDA-gedeputeerde Ruud van Heugten “Van megastallen naar megawegen” was vast grappig

bedoeld, maar lijkt nu een uitstekend, maar wrang, motto voor het nieuwe Brabants College.



Terwijl juist Hoogwaardig Openbaar Vervoer een prachtige kans biedt om Brabantse steden en dorpen te verbinden. Zo liggen er plannen voor HOV in Noordoost-Brabant, die vanwege te weinig prioriteit pas in 2028 gerealiseerd zullen zijn. GroenLinks had graag gezien dat dit college visie en moed had getoond, door middelen te reserveren om deze plannen versneld uit te voeren, dus voor 2028. Helaas, niets van dit alles.



Verder was dit hét moment om als provincie middelen beschikbaar te stellen voor de spoorlijn tussen Breda en Utrecht. Het blijft bij een ruimtelijke reservering. De GroenLinks fractie ziet graag dat GS onderzoek doet naar een mogelijke reservering voor deze spoorlijn en dient hiertoe samen met PvdA, D66, 50Plus en PvvD een MOTIE in.



Het nachtnet, toch een van de grote successen van de voorbije bestuursperiode, dat de Brabantse steden echt met elkaar verbindt, komt in het Bestuursakkoord niet voor. Daarom dienen we samen met PvdA, D66, 50Plus en PvvD een MOTIE in, gericht op het behoud van het Brabantse Nachtnet. Ik reken erop dat deze motie wordt aangenomen, aangezien in alle drie de verkiezingsprogramma’s van de coalitiepartijen is opgenomen dat ze voor voortbestaan van het Brabantse Nachtnet zijn.



En als klap op de vuurpijl mag Eindhoven Airport van de nieuwe coalitie uitbreiden, terwijl de gevolgen voor de luchtkwaliteit en daarmee voor de kwaliteit van het Brabantse leven, funest zijn.



Ruimtelijke ontwikkeling en wonen

Ook op andere onderwerpen zet dit bestuursakkoord een gezonde toekomst van onze mooie provincie onder druk. Zo vindt GroenLinks het zeer teleurstellend dat er toch een aantal extra megastallen worden toegelaten. Terwijl dit akkoord dé kans bood, zeker na de discussies die we de afgelopen jaren hebben gevoerd, om een transitie naar een duurzame landbouwsector uit te werken. We moeten toe naar een landbouw die beter is voor dierenwelzijn, leefbaarheid van onze kernen en de volksgezondheid. Voorlopers richting een toekomstbestendige agrosector moeten we in Brabant – juíst in Brabant, met het breed gesteunde verzet tegen de industriële landbouw - ondersteunen. Helaas lezen we hier niets over.



Op basis van dit Bestuursakkoord blijft het mogelijk om nieuwe bedrijventerreinen te ontwikkelen, terwijl er nog volop mogelijkheden liggen voor herstructurering van bestaande, vaak verloederde bedrijventerreinen. We zouden in de verordening moeten opnemen dat gemeenten moeten aantonen dat er geen ruimte binnen de bebouwde kom is voor ze een nieuwe locatie gebruiken.



Positief is wel dat de provincie in het ruimtelijk beleid zal aansturen op de aanpak van de leegstand van kantoren. Deze passage is zoals veel in dit akkoord een beetje vaag, maar we hopen van harte dat ook wordt gekeken of kantoorpanden die al lang leegstaan, in woningen kunnen worden omgezet. Ook hiertoe dienen we een MOTIE in, mede-ondertekend door D66, 50Plus en PvdD.



Ecologie

Een ander lichtpuntje in een donker akkoord, is ecologie. De coalitie stelt middelen beschikbaar voor biodiversiteit, waarmee ze navolging geeft aan een Statenmotie. Ook stelt de provincie middelen beschikbaar voor de Ecologische Hoofdstructuur en blijft realisatie hiervan het uitgangspunt. Daar houden we u aan. Deze middelen zijn alleen niet genoeg om de Ecologische Hoofdstructuur voor 2018 aan te kopen en in te richten,

zoals eerder afgesproken is. Dit betreuren we, want we weten allemaal, van uitstel komt afstel. Zeker als het provinciebestuur binnen de EHS nog eens ruimte geeft aan "passende bedijfsontwikkeling" voor de landbouw. Wat verstaat de nieuwe coalitie daar eigenlijk onder?



In de portefeuilleverdeling lezen we dat gedeputeerde Iding ook Klimaat in zijn portefeuille heeft. Over dit onderwerp is echter niets opgenomen in het Bestuursakkoord. Terwijl er wel een flinke ambitie zou moeten liggen. Het IPO en het Rijk zijn namelijk overeengekomen dat Brabant haar CO2-uitstoot in 2020 met 30% heeft gereduceerd ten opzichte van 1990.

GroenLinks is daarom van mening dat de provincie Noord-Brabant in navolging van andere provincies zo snel mogelijk een klimaatbeleidsplan opstelt.



Economie

Een van de eerste onderwerpen waar we ons als Provinciale Staten mee gaan bezighouden, is de nieuwe economische visie. Het is voor de toekomst van onze provincie van groot belang dat hierin Telos Driehoek centraal staat: de effecten voor ecologie, economie en sociaal moeten in balans zijn. Eerlijk gezegd hebben we hier weinig vertrouwen in. Zo komen de woorden ‘duurzame energie’, toch een belangrijk onderdeel van de veelgeroemde Agenda van Brabant, in dit Bestuursakkoord niet voor.



Dat is een grote, zo niet dé grootste kans die deze coalitie laat liggen. Juist energiebesparing moet bovenaan de provinciale agenda komen. Bovendien kan de provincie particuliere huiseigenaren motiveren om te investeren in energiebesparende maatregelen. In samenwerking met bedrijven, organisaties en particulieren zou de provincie een revolverend fonds uit Essent-gelden moeten realiseren, voor kleinschalige duurzame energiecentrales. In het Friese bestuursakkoord wordt hier volop op ingezet, omdat dit de kosten vermindert en ons minder afhankelijk maakt van (buitenlandse) energie-aanbieders.



Cultuur en samenleving

Over cultuur en samenleving zal ik met het oog op de tijd kort zijn. Het Olympisch Plan Brabant heet voortaan ‘Sportplan Brabant 2016’. GroenLinks vindt het nog steeds geen taak van de provincie om te investeren in bijvoorbeeld hockeystadions.



Afronding

Voorzitter, ik rond af. De toekomst mag ons niet overkomen. De toekomst maken we zelf en de toekomst maken samen. De komende jaren moeten we inzetten op slimme, nieuwe manieren van vervoer, ruimtegebruik, landbouw en energie. Het provinciaal bestuur dient daarbij de voorwaarden te scheppen en maximaal gebruik te maken van de kracht van Brabanders, bedrijven en organisaties. Duurzaamheid krijgt nu al overal erkenning, zowel in de publieke als de marktsector. Precies dié ontwikkeling wil GroenLinks versterken en die missen we volledig in dit Bestuursakkoord.



Hoewel we bijzonder teleurgesteld zijn in de keuzes die in dit visieloze Bestuursakkoord worden gemaakt, hebben we wel vertrouwen in de voorgedragen gedeputeerden. Dit zijn namelijk allemaal bedreven en kundige mensen, die hun sporen in bestuurlijk Brabant ruimschoots verdient hebben. GroenLinks zal dan ook voor de benoeming van de nieuwe leden van Gedeputeerde Staten stemmen en tegen het Bestuursakkoord. Want dit akkoord doet Brabant tekort. Geen 10 voor Brabant, maar een dikke onvoldoende.



Paul Smeulders

Fractievoorzitter GroenLinks Brabant



Naschrift: de ingediende moties zijn aangehouden tot de bespreking van de uitwerking van het

coalitieakkoord.