Afgelopen vrijdag stond in de Provinciale Staten de perspectiefnota 2023 op de agenda. In de perspectiefnota wordt richting gegeven aan het meerjarig beleid en vormt de basis voor de nieuwe begroting. Twee moties van GroenLinks zijn aangenomen: een motie om duurzaam, natuurinclusief en klimaatadaptief huizen te bouwen. En een motie voor het versnellen van de circulaire economie door te experimenteren met een grondstoffen- en materialenpaspoort bij projecten. Lees hier de inbreng van fractievoorzitter Tom Ludwig:

Voorzitter,

Het is fijn om hier weer te staan. Ruim twee jaar hebben we in deze zaal niet met elkaar het debat kunnen voeren. Met alle coronabeperkingen hebben we het beste ervan gemaakt maar toch is het voor het democratisch debat goed om weer op deze manier met elkaar te spreken.

Nu de Coronapandemie meer onder controle is kunnen we weer bij elkaar komen in Brabant. Op belangrijke momenten zoals op Koningsdag, Dag van de Arbeid, het Ramadanfeest (Eid Al Fitr) en de Dodenherdenking. Met elkaar samenzijn om te vieren, te koesteren en herdenken.

Toch is het gevoel van vreugde beperkt. Dat heeft alles te maken met de oorlog dichtbij. In Oekraïne wordt er met man en macht gevochten voor de vrijheid. De beelden die tot ons komen van de totale verwoesting van het land, en de talloze doden en gewonden gaan door merg en been. Ook als Brabant hebben we de morele plicht om de Oekraïners te helpen. De bijna Statenbreed aangenomen motie voor ondersteuning van de opvang en sancties tegen Rusland vraagt ook daarom. Hoe staat het met de uitvoering van de motie? Graag een reactie.

Ik wil een groot dankwoord uitspreken naar alle Brabantse gemeenten die vluchtelingen opnemen. Het vergt creativiteit, lef en doorzettingsvermogen om alle vluchtelingen snel een veilige plek te bieden. Wat GroenLinks betreft is het na deze crisis de tijd om te bekijken hoe we meer structurele opvangmogelijkheden kunnen realiseren in Brabant. Nu worden we telkens overvallen als er een vluchtelingencrisis komt, terwijl we daarop voorbereid kunnen zijn.

Voorzitter, dan de voorliggende perspectiefnota. De nota die we vandaag bespreken is ‘beleidsarm’, omdat de focus nu komt te staan op de uitvoering. Wat GroenLinks betreft is dat hoognodig. De tijd voor stilzitten is er niet.

Tegelijkertijd is de vraag vandaag die we onszelf moeten stellen: bieden we voldoende perspectief? Wat is het perspectief voor onze inwoners, natuur en dieren? Zijn we voorbereid op de grote uitdagingen die op ons afkomen? GroenLinks wil een aantal belangrijke zaken benoemen en zorgen uiten:

Allereerst het perspectief voor onze inwoners in de dorpen. Te vaak worden we als Provinciale Staten overvallen als een buslijn onder druk komt te staan, vanwege minder reizigers door de Coronacrisis. De Coronasteun van het Rijk loopt daarbij dit jaar helaas af. De busbedrijven vragen om voorzetting, omdat het anders niet rendabel is. Heeft GS deze oproep actief gesteund en wat was de reactie van het Rijk? En wat hebben we zelf gedaan? Hoe is de 3,6 miljoen euro besteedt die vrij is gemaakt met het amendement van GroenLinks, CDA en PvdA? En hoe past de doorzettende afschaling van het openbaar vervoer met het bestuursakkoord en deze perspectiefnota waarbij juist wordt gepleit voor een mobiliteitstransitie naar het OV? 

Voorzitter, er is perspectief en lange termijn beleid nodig. Zowel voor de bereikbaarheid als voor de werkomstandigheden van chauffeurs, waar wij als indirecte werkgever verantwoordelijk voor zijn. Graag een reactie van GS. Want we zijn als provincie verantwoordelijk dat we niet door de bodem heen zakken en er vervoersarmoede optreedt. Ook zonder auto moet je in Brabant kunnen reizen.

Dan het perspectief voor de natuur. Het is nog geen zomer en we hebben nu alweer enorme droogte in Brabant. Zijn er nu voldoende maatregelen getroffen dat we niet wederom deze zomer met droge sloten en vennen te maken krijgen, met verlies van kwetsbare soorten tot gevolg? Graag een reactie.

En dan voorzitter, de bouwopgave. We moeten snel meer huizen bouwen in Brabant. Dat moeten we slim en verstandig doen, zodat we leefbare, toekomstgerichte en groene steden en dorpen houden. Want die woningen staan er niet voor een paar jaar, maar decennia of langer. De bouwsector ziet dit en roept zelf op om duurzaam te bouwen, en rekening te houden met natuur en het klimaat. Ook de Tweede Kamer heeft hiertoe opgeroepen. In Brabant zijn er al tal van goede voorbeelden waar betaalbaar én met oog voor natuur en klimaat wordt gebouwd. Zoals in Waalwijk, waar woningcorporatie Casade bij renovaties meteen natuurinclusief bouwt. Of in de Oude Leijoever in Tilburg, waar woningen klimaatadaptief zijn. GroenLinks en PvdA dienen daarom een de motie in om als provincie duurzaam en toekomstgericht te bouwen.

En dan de omvorming naar een duurzame economie. Brabant heeft als doelstelling om in 2050 volledig circulair te zijn. Dat belang is niet alleen groot voor een leefbare aarde, maar ook voor het kunnen blijven bouwen. Nieuwe grondstoffen en materialen zijn fors duurder, of zijn überhaupt niet meer beschikbaar. De fractie van GroenLinks wil daarom al experimenteren met een grondstoffen- en materialenpaspoort in bouw en renovatieprojecten en dient hier met PvdA een motie over in. Zo stimuleren we efficiënt omgaan met grondstoffen en maken we hergebruik makkelijk.

Dan kom ik bij de inzet van Gedeputeerde Staten voor ‘schoon opleveren’. Het is goed dat hier aandacht voor is. Gezond financieel beleid is belangrijk om later niet met de spreekwoordelijke gebakken peren te zitten. Een nieuwe Provinciale Staten en bestuur moeten hun eigen afwegingen kunnen maken.

Met de afwegingsladder zal worden gekeken of structurele taken in de meerjarenbegroting ook structureel gedekt kunnen worden. De GroenLinks-fractie heeft een viertal vragen hierbij:

  1. In de ladder staat bij punt 2 dat de ‘omvang van een programma’ ook bepalend is. Dat is gek, want ook bij grote programma’s - vaak de kerntaken van een provincie- kan een taak van ook van groot provinciaal belang zijn. Graag een nadere uitleg.
  2. Wij vinden het vreemd dat de uitkomst van de ladder maximaal 20 miljoen per jaar mag zijn. GroenLinks ziet liever dat de afwegingslader goed wordt doorlopen en dan wordt gekeken naar de middelen. Een maximum stellen is dan nog altijd mogelijk.
  3. GroenLinks is blij dat het college aangeeft breed te kijken of indexering van budgetten nodig is. De stijgende grondprijzen, materialen en lonen hebben invloed op alle terreinen: van infra, OV, cultuur en natuur. Wij zien uit naar de verdere verkenning hiervan.
  4. En dan het laatste punt voorzitter: Er komen grote opgaven op ons af, waar het Rijk veel geld voor uittrekt. Het klimaatfonds en stikstoffonds. Het is echter niet structureel maar incidenteel geld. Tegelijkertijd is langjarige uitvoeringskracht essentieel voor succes. Zijn we hierop voorbereid, met voldoende en deskundig personeel? En hoe gaan we zorgen dat we dit personeel vasthouden door langjarige zekerheid te geven?