Afgelopen vrijdag werd de perspectiefnota van de provincie besproken in een marathonsessie van bijna 12 uur. Dat gaf twee primeurs. Voor de eerste keer in de geschiedenis van de provincie is er een perspectiefnota (die de voorjaarsnota vervangt) en voor de eerste keer in deze Statenperiode zaten we zolang in de vergaderbanken! En wat leverde het op? Een veel dynamischer debat met echte doorkijkjes naar de toekomst en voor GroenLinks twee sociale moties.
Voorzitter, een half jaar geleden zaten wij ook met z’n allen in deze Statenzaal om de Burap te bespreken. Ik sprak toen van de drietrapsraket. Nu constateert onze fractie dat Burap en Jaarrekening voor dit College van ondergeschikt belang zijn. Het College vindt dat sturen achteraf en dit College wil vooruit. Maar voorzitter, de Staten hebben die instrumenten nodig om hun controlerende rol uit te kunnen voeren. In de perspectiefnota wordt in paragraaf 4 een mooi verhaal gehouden over wat er tot nu toe is gedaan. Voorzitter, woorden, maar hoe kunnen we dit toetsen? En wanneer zien we het resultaat? Bij de begroting is voor het hele coalitieaccoord budget gevraagd en gekregen. Hoezo eerst beleid, dan geld? Nu zijn we in afwachting van de jaarrekening. Valt die tegen of mee?
Voorzitter, bij het beeld van een raket denk je aan een hoog tempo. Even leek het daarop als we terugdenken aan de snelle plannen in Zuidoostbrabant onder aanvoering van gedeputeerde van der Maat. Dat ging zo snel dat de foto’s al waren gemaakt voordat de Staten er erg in hadden. De gedeputeerde zette er met succes behoorlijk de vaart in. Iets anders kun je ook niet verwachten van een mobilteitsbestuurder. Die houdt de vaart er wel in!
Bij andere onderwerpen laat dat tempo flink op zich wachten. Bij sociale veerkracht lijkt de rek er al uit te zijn, voordat we met kracht aan de veer hebben kunnen trekken. En de echte oplossingen voor de overlast van de intensieve veehouderij zijn helaas nog lang niet in zicht.
Kritische noten van onze kant. GroenLinks wil tempo en resultaat. Toch voorzitter, hebben wij ook complimenten voor de manier waarop dit College bezig is. Outreachend, een nieuwe, open manier van besturen. Samen met de ondernemers, onderwijs, omwonenden in Brabant. Niet van te voren met besluiten komen, waardoor andere partijen nog maar weinig in te brengen hebben en zich moeten voegen.
Dat is een manier waarin GroenLinks zich goed kan vinden. Van onderop beleid maken. Wij vinden wel dat nog intensiever kan. Dieper de samenleving in. Met echte vernieuwers en doeners.
Nu onze ideeën bij de plannen:
Dat er veel agrarische gebouwen vrijkomen zeggen de cijfers. Van GroenLinks mag er een groot deel van gesloopt worden voor een vitaal landschap. Dat hebben we nodig vanwege de uitdijende steden. Veel gebied rond de steden is immers al opgeslokt door industrieterreinen en wegen. Om in het buitengebied te komen moeten de stedelingen een heel eind fietsen. Ook het bestemmen voor recreatieve doelstellingen vinden wij een goed idee. Wij willen niet teveel half- industrie op het platteland, want dat de ervaring leert dat die alleen maar uit dijt. Daar waar mogelijk zetten we in op lokale ontwikkeling van zonnevelden en windparken op bedrijventerreinen die niet worden benut.
Naar een nieuw perspectief voor de Brabantse varkenshouderij zijn we dus al jaren op zoek en we komen steeds tot de zelfde conclusie. Minder varkens en omschakelen naar andere activiteiten. Veel te veel bepaalt dit de agenda van de provincie. Ja ook GroenLinks vindt dit. Dieptriest dat er na de cie. Van Doorn en de inzet in de vorige statenperiode onder aanvoerin van een VVD gedeputeerde alweer een nieuwe onderzoeksfase gestart moet worden. Jammer dat we in de afgelopen zoveel gepraat en zo weinig concreets gedaan hebben! En waarom nu alleen voor de varkenshouderij? En waarom niet voor het rundvee? We snappen dat GS het dieptepunt in de varkenscyclus wil aangrijpen voor een beleidswijziging, maar GroenLinks wil ook perspectief voor een gezonde en verbrede landbouw. De problemen in de agrosector treffen niet alleen varkenshouders. Wij willen maatregelen ter stimulering van een gezonde landbouwsector. Dus geen industrialisering, maar inzetten op dierenwelzijn en op kwaliteitsproducten. Goede mogelijkheden ziet GroenLinks voor biologische varkenshouderij en landbouw. We vragen GS om een onderzoek naar kansen en knelpunten. (motie )
Er gaan banen verloren in de landbouw. GS ziet een groei van dieren met betere techniek, maar geen groei van werkgelegenheid. We vragen om behoud en groei van werkgelegenheid mede centraal te stellen. Kom met innovatieve voorstellen en denk daarbij aan recreatie, streekproductenverkoop en zorg aan ouderen en kinderen.
GroenLinks blijft de effecten op de gezondheid van de Brabanders benadrukken. Vanuit artsen en behandelaars komen regelmatig nieuwe signalen. Wij dienen daarom de motie mee in van de Partij van de Arbeid voor meer onderzoek naar signalen uit de eerste lijn.
C. Bij de vraag om een integrale aanpak bij vergunningsverlening, toezicht en handhaving te ontwikkelen willen wij dat de kosten in de hand worden gehouden. Ik kom daar op terug. Bij een integrale aanpak vraagt GroenLinks met klem om hier de aandacht voor milieu en gezondheid aan toe te voegen (toezegging).
D. Bij Connecting Delta denken wij niet alleen aan natuur en natuurwaarden, maar zien we kansen voor biobased en zijn we realistisch: de lage olieprijs maakt helaas het rendabel verbinden en opschalen van biobased initiatieven moeilijk. Kunnen wij ervan uitgaan dat het College bij het maken plannen met partners in de regio, deze onderbouwt met valide businesscases en scenario’s? En kunnen we rekenen op voorrang voor initiatieven gebaseerd op schone energie van zon en wind boven de kippenmestcentrale en Connecting CO2 vervuilende bedrijven? Hoe kijkt het College aan tegen vergroening van de energiehuishouding van Moerdijk en de Green Chemistry Campus?
Voor elk stuk grond kunnen provincie en partners gemakkelijk tien bestemmingen bedenken. GroenLinks wil niet dat waardevolle gebieden in de westelijke Delta worden volgebouwd. Bedrijven aan de bal betekent pretnatuur, met daarbij asfalt, horeca en bungalows. Natuur heeft intrinsieke waarde. Natuur en landschap zijn absoluut onderbelicht in het Brabantse deel van het Deltaprogramma. Wij willen een stevige regionale ambitie voor de natuur, de landschappelijke en waterkwaliteit in de delta.
E. Het belang om tot integrale ruimtelijk-economische agenda’s te komen voor de Brabantse stedenrij onderschrijven wij. Tegelijkertijd zien wij een nieuwe economisch model, een beweging opkomen waar we rekening mee moeten houden. Dat is gedecentraliseerde industrie, energieopwekking en landbouw, circulair, innovatief, gepersonaliseerd en dicht bij klant en gebruiker. Zo geeft de 3D-printer opnieuw invulling aan het begrip lokale ambacht en worden lokale energiegebruikers energie-prosumenten. GroenLinks wil dat bij een ruimtelijk-economische agenda ook altijd het lokale perspectief wordt meegenomen.
F. Juist deze opkomende beweging biedt uitgelezen kansen om de sociale veerkracht van steden, wijken en dorpen echt te versterken. Voor GroenLinks gaat sociale veerkracht verder dan het benutten van de Brabantse identiteit op het gebied van erfgoed, cultuur en sport, zoals het College het begrip nu invult. Dat is te simpel. De opkomst van zorg- en energiecoöperaties laten de kracht zien die in de samenleving zit. Net zoals het gebruik van de Doebudgetten en het effect van de Idops. Sociale verbanden en een reactie op krimp is wat mensen veerkrachtig maakt. Om mensen in hun omgeving te kunnen laten blijven dienen wij de motie Blijversleningen in.
Voorzitter, wij zijn blij dat in de Perspectiefnota veel evaluaties zijn opgenomen. Dat zijn echter evaluaties achteraf. GroenLinks wil ook vooraf bij de beleidscyclus de controlerende taak van Provinciale Staten verder oppakken. Hierbij hebben wij steun nodig van de Zuidelijke Rekenkamer. (Motie Extra Junior Onderzoeker voor de Zuidelijke Rekenkamer).
Eén evaluatie mist zeker en dat is die van de Ecologische Verbindingszones. Deze was voorzien voor maart 2016. Om te zien of de inzet van de natuurgelden het doel bereikt willen we deze graag voor 1 juni ontvangen. Kan GS dit toezeggen? De evaluatie voor het Brabant C fonds staat pas gepland voor 2017. Kunnen we een tussenevaluatie ontvangen van dit fonds. Over het algemeen zouden wij evaluaties graag krijgen zodra ze klaar zijn, zodat we daar ons voordeel mee kunnen doen.
Dat het College bij de financiële afwegingsladder het principe ‘revolverend tenzij’ hanteert, steunt GroenLinks. Het is van belang om de Essent middelen te laten renderen. Niet alleen financieel, maar ook maatschappelijk. Kan GS hiervoor een “vertaling” uitwerken met daarbij de verwerking van het principe “Social Return on investment”?
Voorzitter, GroenLinks zou GroenLinks niet zijn als zij niet de uitwerking van andere belangrijke urgente thema’s zou voorstellen. Bij de uitvoeringsagenda energie zijn we van mening dat als we afwachten hoe het Uitvoeringsprogramma gaat uitpakken we te laat zullen zijn, omdat dan de grondposities vergeven of aangekocht zijn door anonieme projectontwikkelaars. Dan heeft de Brabantse burger het nakijken! Dat kan niet de bedoeling zijn. (Motie Uitwerking Uitvoeringsprogramma Energie).
Bij de Greendeal die is gesloten over geothermie in Brabant willen wij dat ook kleinverbruikers bij de ontwikkeling en exploitatie worden betrokken. (Motie Geothermie).
Omdat de geambieerde energietransitie en groene groei verband houdt met het probleem van klimaatverandering is het logisch om voor iedereen inzichtelijk te maken welke maatregel op dit punt welk effect heeft. Om die reden pleit GroenLinks ervoor om een klimaatbegroting op te stellen parallel aan de reguliere begrotingscyclus voor 2017 (Motie Klimaatbegroting).
Met klem vragen wij om te organiseren dat risico’s rond de giftreinen in vooral West-Brabant en daarbij ook de geluidsoverlast voor omwonenden worden aangepakt. Wat gaat het College hieraan doen en wanneer?
Goed dat GS de verkeersveiligheid pro-actief oppakt om het aantal verkeersdoden op de Brabantse wegen omlaag te brengen. Teleurstellend echter dat GS is meegegaan in de verhoging van de maximumsnelheid naar 130 km. Deze prestigemaatregel van het kabinet leidt niet tot snellere doorstroming van het verkeer en is slecht voor natuur, landschap en volksgezondheid.
Bij de aanpak van het knooppunt Hooipolder vragen we ons af waarom er geen structurele en conflictvrije oplossing is gekozen. Zeker omdat er nu landelijk aanzienlijk meer gelden voor infrastructuur worden vrijgemaakt. En helemaal omdat dit knooppunt op nummer 1 staat in Brabant als probleem voor de volksgezondheid.
Over het nieuwe programma Fiets in de versnelling 3.0 zijn nog geen mededelingen gedaan. Kan de gedeputeerde hierop ingaan? Hoe zit het met de realisatie van snelle fietsverbindingen.
Graag zouden wij zien dat de Automotive Campus in Helmond verbreedt naar Automotive en Cycling Campus in overleg met de gemeente Helmond? (Motie Automotive & Cycling Campus Helmond)
Kunnen wij nu instemmen met de voorstellen voor de begroting 2017 onder punt 5? Gedeeltelijk!
Het venijn zit bij de VTH/Omgevingsdiensten. Dat is heel veel en heel zuur geld. Tel maar het maar op! Voor het structurele tekort op de begroting van de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant vraagt het College om de komende bestuursperiode 2,7 miljoen euro bij te lappen. En dan hebben we het hier nog niet eens over het tekort van 2015, waar we zomaar dik een miljoen extra zullen moeten neertellen op korte termijn. Hoeveel ruimte is er nog om in het budget te wijzigen zonder dat onze wettelijke taken in gevaar komen? Geef ons inzicht!
Over de N65 is veel te zeggen. Wij verzoeken GS dringend om de belangen van de fietsers te garanderen met name via de hoofdfietsroutes en de mogelijke fietstunnels. Is dat mogelijk met de gevraagde bijdrage?
En dan de consequenties van de PAS op de aanleg van het natuurnetwerk Brabant. In de beschouwing op de bestuursakkoord en begroting hebben wij het College al uit gebreid aangesproken op het geraamde tekort van 70 tot 90 miljoen. Heel gemakkelijk werd er gesteld dat dit tekort uit het weerstandsvermogen moet komen, maar Voorzitter daarmee zakken we door de ondergrens. Hoe zit dit nu? Het bedrag is nog steeds als PM post opgenomen!
En hoe zit het nu met de Rijksbijdrage aan de EHS? Hebben we daar nu genoeg geld om de EHS af te maken? Of wordt er door GS feitelijk aangestuurd op wederom een vertraging van de realisatie van de EHS?
Voorzitter ik rond af en wens het College veel sterkte met de uitvoering van de plannen.