“We zitten elke dag in de stank, tussen 2 miljoen dieren. Dierziekten woeden volop en steeds meer gevaarlijke bacteriën worden resistent tegen antibiotica. En toch zal bij de bedrijven vlakbij onze huizen het aantal dieren verdubbelen. Het gaat gewoon door. De gemeente zegt dat ze er niets tegen kunnen doen. De provincie stuurt een urgentieteam, wat ook niets doet tegen de nieuwe stallen. We mogen alleen maar meepraten als we eerst akkoord zijn gegaan met de nieuwe stallen”. 

Dit is het verhaal wat we op zaterdag 7 maart hoorden van bewoners van Deurne in de Brabantse Peel. Het doet ons denken aan Groningen en de gaswinning. Ook hier in de Peel voelen burgers zich niet beschermd door de overheid, in de steek gelaten. Ook hier kloppen ze al vele jaren vergeefs aan bij de gemeenten en de provincie, met een noodkreet: ons leefklimaat gaat kapot, onze gezondheid is in gevaar, help ons. En er gebeurt niets. Hoe is dit mogelijk?

De bewoners met wie wij spreken wonen al tientallen jaren hier, soms  al generaties lang. Het ging altijd goed, leven tussen de veehouderijen. Het was normaal dat het af en toe stonk,als de mest werd uitgereden. Maar sinds een jaar of 15 is er iets veranderd. Steeds meer investeerders van buiten zijn opgedoken, hebben bedrijven overgenomen en flink uitgebreid. De schaalvergroting is in een enorme stroomversnelling geraakt en het aantal dieren in alleen al de gemeente Deurne is toegenomen tot 2 miljoen. De stankoverlast is dagelijks en niet te harden. De nieuwe stallen en uitbreidingen splijten de dorpen. Je wilt immers geen bezwaar maken tegen een plan van je buren, maar als je buurman niet luistert en doorzet, dan moet je soms wel. En als het een bedrijf van een onbekende is, die ergens anders woont, werken er wel mensen uit de buurt, dat geeft ook spanning. De saamhorigheid en gemoedelijkheid die er altijd was staat onder druk. Je bent voor óf tegen ‘de boeren’, ook al wil je dat helemaal niet.

Dat maakt het des te vreemder dat de provincie denkt het met een ‘omgevingsdialoog’op te lossen, een dialoog tussen de veehouders, bewoners en andere betrokkenen. Het echte pijnpunt, de enorme groei van het aantal dieren in zo’n klein gebied, met alle gevolgen voor veiligheid, gezondheid en leefkwaliteit, dat is onbespreekbaar in die gesprekken.

De gemeenten in dit deel van Brabant hebben vele vergunningen voor nieuwe stallen en uitbreidingen verleend, zonder dat gekeken werd of deze wel verantwoord waren voor natuur, milieu en gezondheid. En nu zitten de gemeente klem, want intrekken van vergunningen kost geld. Maar daar blijft het niet bij. Wie de site van de provincies Brabant en Limburg bekijkt ziet dat er nog steeds vele nieuwe vergunningen voor uitbreidingen worden verleend. De klacht van boeren en politici dat ‘de veehouderij op slot zit’ klopt gewoon niet. Onder leiding van staatssecretaris Dijksma komt er nu een grote legaliseringsoperatie aan: Vergunningen die niet verleend hadden mogen worden, omdat ze niet waren getoetst aan de Natuurbeschermingswet, worden tot en met 2014 erkend. Gemeenten, provincies, Rijksoverheid: ze vinden elkaar in het legaliseren van uitbreidingen van de veehouderij, plus het mogelijk maken van nieuwe uitbreidingen. En daar houdt het niet mee op. Want voor al die extra mest moeten grote mestverwerkingsfabrieken worden gebouwd, met weer extra overlast, stank en vervuiling voor de omwonenden. Kan het nog gekker?

Dat er ook mensen wonen, wier levensplezier en gezondheid op het spel staan, dat doet er even niet toe. Dat mensen mogen verwachten dat de overheid ook hen beschermt, en niet alleen het bedrijfsleven en het eigen financiële belang, dat is even vergeten.

Ondertussen gaan er steeds meer alarmbellen af. Huisartsen waarschuwen voor toename van gevaarlijke bacteriën die resistent worden tegen antibiotica, dierenartsen maken zich zorgen over de grote aantallen biggen die jaarlijks sterven en dierziekten die steeds moeilijker te bestrijden zijn. Fietsen en wandelen is geen pretje, prettig  recreëren is er niet meer bij, en de natuur holt achteruit. En dit alles voor een twijfelachtig economisch gewin, wat niet houdbaar is, een doodlopende weg. Het is wachten tot het een keer flink fout gaat, zoals het ook in Groningen is misgegaan.

Overheden, neem je verantwoordelijkheid. Herstel je fouten en ga doen wat je kerntaak is: het beschermen van je burgers. Schuif de verantwoordelijkheid niet af naar de burgers zelf, via een omgevingsdialoog. Doe wat ú moet doen. Stop de groei van de veehouderij. Maak de keuze voor minder dieren en een gezonde  landbouw, waar mensen en natuur mee samen kunnen leven. GroenLinks roept de provincie Brabant op die keuzes nu echt te maken. Op 18 maart is de kiezer aan zet.

 

Marijke Vos, lid Eerste Kamer GroenLinks en Hagar Roijackers, lid Provinciale Staten GroenLinks