Halverwege zijn we alweer! Voor de eerste maal legt een College van GS verantwoording af met een onderbouwde blik vooruit. Voorzitter, dat verdient alle lof. Zowel de uitvoering als de inhoud liegen niet over de ambities van dit College. Het wil vooruit, midden in de Brabantse samenleving staan en transparant opereren. Onze oproep is: neem ons, Provinciale Staten, daar tijdiger en gemakkelijker in mee! Te vaak lopen wij achter de feiten aan en is het moeilijk ons kader stellende en controlerende werk te doen!
GroenLinks staat positief kritisch tegenover het gevoerde beleid. Positief omdat er vernieuwend aan de slag is gegaan. Kritisch omdat we zien hoe zoekend het college nog is. Kritisch omdat de echte noodzakelijke stappen door dit College nog niet gezet lijken te worden. Er is geen gevoel voor urgentie op grote maatschappelijke thema’s als klimaat en krimp van de bevolking. Is dat gebrek aan lef of aan visie?
GroenLinks heeft al meerdere malen de Klimaatbegroting voor Brabant op de agenda willen zetten, maar daar wil het College niet aan. Wij denken dat deze wel de basis moet vormen van beleid, want hoe weet je anders of je de juiste weg volgt in de besparingen op CO2?
Bij de bespreking van het coalitieakkoord benoemde wij de PAS als het meest ingewikkelde vraagstuk. Wij denken dat het College zich hier terdege van bewust is, maar is dit DE TOP prioriteit van GS? Nogmaals, De stikstofuitstoot moet omlaag!
De uitstoot wordt vooral veroorzaakt door de intensieve veehouderij, de Amercentrale en de wegen. GS wil gaan experimenteren met zelfrijdende auto’s, liefst elektrisch. Maar we blijven op de weg rijden en we gaan geen hoogwaardig OV ontwikkelen. Waarom eigenlijk niet? Daar ligt de pasklare oplossing voor de hand met positieve maatschappelijke effecten: wegen hoeven dan immers niet verbreed, de lucht wordt schoner en de herrie neemt af. Mensen hoeven zelf geen auto te hebben en de openbare ruimte die op termijn kostbaar wordt blijft bespaard.
Zijn bij het terugdringen van de uitstoot uit de intensieve veehouderij jaren verloren? De BZV leek het ei van Columbus en heeft veel overleg, tijd en geld gekost, maar de gewenste stap naar verduurzaming is niet gemaakt en het foute systeem is niet aangepakt. GS vraagt ons nu om een bestuursopdracht tot versnelling van de transitie veehouderij. Wij vinden dat die transitie niet in de gewenste richting gaat. Veel veehouders zullen - mede gestimuleerd door maatregelen van dit college - stoppen of industrialiseren. Via het revolverend investeringsfonds kunnen wij de twee andere afslagen Verbreden en Specialiseren juist interessanter maken! We willen dan ook dat het fonds enkele ecologische randvoorwaarden meegeeft aan veehouders om de investering ecologisch te kunnen laten renderen. Veehouders die meer grond om hun bedrijf willen leggen, op andere manieren willen extensiveren of willen samenwerken met de natuur in de omgeving, moeten voorrang moeten krijgen bij het fonds. GroenLinks wil het college een toezegging vragen om deze randvoorwaarde onderdeel te laten zijn bij het fonds.
Waarom wordt het sociale beleid van de provincie niet verder ontwikkeld aan de hand van de grote maatschappelijke vraagstukken krimp van de bevolking en het energievraagstuk? Als straks zoveel mensen in de steden wonen, hoe gaan we dan het platteland van Brabant zo aantrekkelijk houden dat mensen daar voor zichzelf en met elkaar energie kunnen opwekken? Letterlijk en figuurlijk! Energie opwekken kan een middel worden van de nieuwe sociale samenhang in de stad en zeker op het platteland.
Wordt het geen tijd om een welvaartsindicator te ontwikkelen voor Brabant? Welvaart is ook een gezonde omgeving, zonder teveel geur- en geluidsoverlast. Een gezonde bodem en gezonde lucht.
Bij de plannen van GS missen wij te vaak de aandacht voor de tweedeling in de samenleving. Alleen negatieve effecten van economische groei worden genoemd. En waarom kiest GS er voor om te investeren in bedrijven in waarbij het onduidelijk blijft of de investering echt de gewenste banen oplevert of ander maatschappelijk rendement. Wel investeert, bedrijven die door hun groei een negatieve impact hebben op de leefomgeving. Zo wordt Nyrstar genoemd als een voorbeeld van duurzaamheid. Er komt een prachtig mooi zonnedak, maar zelf blijft het bedrijf even energie slurpend als daarvoor. Waarom helpen wij dit bedrijf?
De criminaliteit neemt hand over hand toe. Waarom richt sociale veerkracht zich niet op het meer op het bestrijden hiervan, door de jongeren die hierin worden meegezogen echte ontwikkelkansen te bieden? Moeten steden dat dan maar zelf oplossen en lappen wij alleen geld voor de Taskforce waarvan we weten dat het een druppel op de gloeiende plaat is als het Rijk niet fors over de brug komt als medebestrijder?
Voorzitter, dit waren een paar eerste hartenkreten van onze fractie.
Het College stelt dat de uitvoering van de gestelde ambities naar wens verloopt. Het is dan ook een zelfevaluatie. Het zou het College sieren als zij zelf kritisch over de uitvoering van hun eigen beleid zouden durven schrijven. Samen met Brabant Advies vinden wij bij een aantal thema’s de voortgang moeilijk te zien en de afrekenbaarheid vaag. Er worden teveel prioriteiten gesteld. Crossoveren lijkt een toverwoord, maar in de praktijk zien we dat weinig terug. De bestuursopgaven van vorig jaar geven nog weinig resultaat en daar komen nu alweer een aantal opgaven bij. Hoe gaat het College om met de kritiek en het advies van Brabant Advies?
Brabant Vernieuwt is de kapstok voor alle maatschappelijke opgaven. Ook hier zien we steeds kwalitatieve doelen komen en nauwelijks resultaten. Twee jaar na de start van het College zijn er dan eindelijk 11 projecten Sociale Veerkracht geformuleerd. Hier zitten projecten bij die uit andere agenda’s komen zoals Energie, denk aan de dorpsmolen en de Landbouw denk aan de VAB’s en de leegstand van stallen.
Het geringe budget van sociale veerkracht verdwijnt op deze manier in de zakken van de andere programma’s waar altijd al veel meer budget voor is! En dat terwijl op veel plekken in Brabant, waar netwerkorganisaties met vrijwilligers goed bezig waren met beperkte, maar zeer noodzakelijke steun van de provincie, de boel in elkaar valt. De Vereniging Kleine Kernen weet niet meer hoe ze het rond kunnen krijgen en dat geldt ook voor tal van andere netwerkorganisaties.
Op cultureel gebied wil Brabant Bruisen. Aan de inzet van de makers, de kunstenaars, zal het zeker niet liggen. GroenLinks vindt dat het College tot nu toe bedachtzaam maar goed heeft ingezet. Er is meer geld voor cultuur gekomen. En toch moet er nog wat bij als we een sterke Dans in Brabant willen behouden. We vragen GS bij motie om hier met tempo mee aan de slag te gaan.
Bij de gratis openstelling van musea kan het een mooie geste zijn om nieuwkomers uit den vreemde die zich nieuw in Brabant vestigen met een museumbezoek te begroeten.
Hoe maken we economie circulair? Dit is nu ook weer zo’n typische grote maatschappelijke opgave, die focus van GS verdient. Door GS wordt het neergezet als een klein onderwerp waar we ‘ook wat mee moeten’ . Permanent hergebruik van middelen is Noodzaak als we de aarde niet verder willen uitputten. Kan GS dit onderwerp hoger op de agenda zetten?
Brabant werkt richt zich op de ondersteuning van het MKB, de samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen en op verbetering tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Maar zal de outcome positief zijn voor de Brabantse burger als niet wordt ingezet op vergroening en socialer welzijn? De gebruikte subsidies mogen in onze ogen niet ten koste gaan van het welzijn van de Brabantse inwoners. En ook niet ten koste van het milieu!
Het flexicurity-bureau wordt losgelaten! Kan er dan een “Stimuleringsregeling” voor groene banen en banen in de zorg komen?
Brabant innoveert is vooral een versterking van techniek en veel minder een versterking op sociaal niveau. Zo missen wij hoe de eindgebruiker zelf betrokken is bij de slimme zorg? Levert het uiteindelijk een betaalbaar en hoogwaardig product op voor gebruikers?
Bij Brabant vervoert missen wij de voor de hand liggende oplossingen: Hoe staat het met het onderzoek naar de treinverbinding Breda-Utrecht? En met de Rotterdam-België lijn voor het goederentreinverkeer? En waarom staat Slim OV tussen de steden niet in de plannen, zoals we dat in de Randstad kennen? En de Lightrail naar de Efteling. En de verdere inzet op e-bikes? Zo innovatief als GS wil zijn op andere terreinen, zo ouderwets kijkt ze naar de mogelijkheden van vervoer. Asfalt lijkt het enige woord dat ze kent.
GroenLinks wil nogmaals heel stevig pleiten voor snelheidsbeperking op de wegen in Brabant. Waarom moeten we 130 km rijden? Minder hard is beter voor de verkeersveiligheid, de luchtkwaliteit en de gezondheid. De toename van het aantal verkeersslachtoffers baart ons veel zorgen. Iedere dode is er 1 teveel! Wat gaat GS doen om dit aantal te laten dalen in plaats van te laten stijgen?
Nul op de meter… kan beter! Waarom niet meer inzetten op het stimuleren en helpen van burgers met het besparen van energie? Isoleren kan 80% van het energiegebruik besparen. Dat schiet tenminste op. Niet alleen voor het klimaat, ook voor de portemonnee van de Brabanders. De nul op de meter lijkt mooi maar de kosten daarvan zijn excentriek hoog!
De evaluatie van het programma Biodiversiteit zegt dat het onmogelijk is om de doelstellingen te halen. En of het Groen Ontwikkelfonds een succes wordt ‘moet in de toekomst blijken’, aldus GS. Hoe gaat GS dit Fonds wel tot een succes maken? Hoe kan het tempo omhoog? Van de Toestand van de Brabantse natuur worden wij niet vrolijk. Je zou verwachten dat het College alles op alles zou zetten om alleen nog uitsluitend en fors te investeren in een schone milieu. Waar is het gevoel van urgentie?
Sluipenderwijs is de bodemkwaliteit door het intensieve grondgebruik in de landbouw achteruit is gegaan, lezen we in het voorstel. Dat is een eufemisme. Decennia lang slaan natuurorganisaties alarm over de teruggang van organische stof in de bodem en de effecten daarvan op de bacteriën, de wormen, insecten, vogels en zoogdieren die leven op en van het boerenland? Maar goed, beter laat dan nooit! Steun van onze kant voor deze bestuursopgave.
Om Brabant echt te vergroenen moeten ook kleinere gemeenten meedoen. Deze hebben ideeën genoeg, maar vaak net te weinig slagkracht om succesvol gebruik te maken van provinciale regelingen. Om ook hier “duizend bloemen te laten bloeien” en de bijen te laten stoeien komt GroenLinks samen met de SP met een plan voor ‘groene doe-budgetten’
Brabant verbindt heeft als uitdaging om landschappelijke waarden te behouden bij de herbestemming van oude stallen. In het bestuursakkoord waren die nog bestemd voor creatievelingen. Denkt GS daarbij aan alternatieve vormen van wonen en levensloopbestendige dorpen, zoals het ECO-dorp in Boekel? En CPO? Wij wel! Kan dit in de bestuursopdracht worden meegenomen?
Brabant bestuurt en … geeft gewenst en ongewenst advies zou ik hier willen zeggen. Wil GS in de regio Eindhoven (Nuenen, Geldrop) nu sturend optreden of respecteert zij dat de gemeenteraden daar zelf aan zet blijven ook al gaat het wat langzamer?
Voorzitter, tot slot
Moeten wij de MidtermReview vaststellen? Wordt er geen goedkeuring gevraagd?
En als afsluiter de gastronomie. Met die investering kunnen wij het alleen eens zijn als deze er voor gaat zorgen dat meer boeren de afslag naar links (de derde rotonde) nemen. Anders is deze inzet zinloos!