De provincie beslist uiteindelijk, maar gemeenteraden moeten niet denken dat zij geen invloed hebben. De gemeenten in de regio besluiten in de komende weken of ze voorstander zijn van de aanleg van de Noordoostcorridor, beter bekend als de Ruit om Eindhoven. De Ruit bestaat uit twee aan elkaar verbonden projectdelen: de verbreding van de N279 tussen Veghel en de A67 bij Asten, en de aanleg van een nieuwe weg tussen Eindhoven en Helmond langs het Wilhelminakanaal. Voor veel gemeenteraadsfracties is de Ruit een lastig dossier.
Het is niet helemaal duidelijk wat de voordelen van de Ruit nu eigenlijk zijn, behalve dat het volgens voorstanders goed zou zijn voor de economie in de Brainport- regio. De nadelen zijn wel helder en worden onderkend door steeds meer omwonenden die hun woongenot bedreigd zien. Dat die omwonenden over een halfjaar naar de stembus mogen om een oordeel te geven over het gemeentebestuur, geeft het dossier een extra dimensie.
De Ruit leeft enorm in de regio, de opiniepagina’s van deze krant staan vol met opinieartikelen van vooral tegenstanders en we worden als statenleden steeds vaker benaderd door verontruste omwonenden en partijen die een belang hebben bij de aanleg van de Ruit. Een voorstander is oud-topman van Bavaria Peter Swinkels, die als werkgeversvoorman in het ED liet weten de Ruit essentieel te vinden voor de toekomst van Zuidoost-Brabant. Buiten het bedrijfsleven lijken er echter weinig voorstanders van de Ruit te zijn.
Het is begrijpelijk dat mensen zich zorgen maken. De N279 bij de Helmondse wijken Dierdonk, Brouwhuis en Rijpelberg wordt drieënhalf keer zo druk als nu het geval is en in Aarle-Rixtel krijgen ze een nieuwe weg in hun achtertuin. Omwonenden maken zich zorgen omdat huizen minder goed verkoopbaar dreigen te worden en zo’n drukke weg op lange termijn aantoonbaar negatieve effecten heeft op de gezondheid.
Men zou gezien de enorme kosten (minimaal 850 miljoen euro) en grote ruimtelijke impact verwachten dat er goede redenen zijn om de Ruit aan te leggen. De provincie wil de Ruit om de bereikbaarheid in de regio te verbeteren. Maar lukt dit wel met de huidige plannen? De A270 blijft als directe verbinding tussen Eindhoven en Helmond even druk als nu het geval is, waardoor de bestaande problemen niet worden opgelost. Wel wordt waardevolle natuur in het Dommeldal opgeofferd en komt er ondanks eerdere afspraken geen tunnel.
De ecologische en daarmee ook een deel van de recreatieve waarde van het Dommeldal en verder oostelijk het gebied aan het Wilhelminakanaal zal verdwijnen.
De verbrede N279 zal meer doorgaand verkeer aantrekken, wat enkel overlast en geen voordelen oplevert. Ook de effecten op het lokale wegennet lijken geen overtuigende reden om de Ruit aan te leggen. Op sommige plekken in de regio wordt het lokale wegennet door de Ruit minder druk, maar op andere plekken worden de gemeentelijke wegen juist weer overbelast door de Ruit. In Eindhoven wordt bijvoorbeeld de Kennedylaan door de Ruit drukker dan nu het geval is, terwijl de Sterrenlaan minder druk wordt.
De verkeerskundige voordelen van de weg staan niet in verhouding tot de enorme kosten en de aantasting van de leefomgeving en de natuur. De veranderde omstandigheden zijn een goede reden om de plannen te heroverwegen. De economische crisis heeft de verkeersgroei teruggedrongen; technologische ontwikkelingen op het gebied van mobiliteit zorgen ervoor dat binnen enkele jaren de wegen veel beter benut kunnen worden; het nieuwe werken is in opkomst en jongeren rijden minder vaak auto. Het Planbureau voor de Leefomgeving concludeerde in juni dat de automobiliteit na 2020 niet meer groeit en dat tot 2020 slechts mondjesmaat doet. De verwachting van de provincie, dat de verkeersgroei in Zuidoost-Brabant enorm zal zijn, is dus niet realistisch.
Gezien deze argumenten roepen wij alle gemeenteraden en colleges van B enWop om kritisch te blijven kijken naar nut en noodzaak van de Ruit. Van gedeputeerde Ruud van Heugten mag niet meer over de noodzaak van de Ruit worden gesproken, maar wij zijn van mening dat het de plicht van iedere volksvertegenwoordiger is om in elke fase van het besluitvormingsproces kritisch te blijven. Als een investering in een weg niet meer voldoende effect heeft, maakt voortschrijdend inzicht het noodzakelijk om de Ruit een halt toe te roepen en de verkeersproblemen met kleinere en goedkopere maatwerkoplossingen aan te pakken.
Een veelgehoord geluid in de gemeenteraden is dat de gemeenten geen invloed op de Ruit hebben, omdat de provincie toch bepaald of het project doorgaat. Het is inderdaad zo dat provinciale staten uiteindelijk besluiten of de Ruit wordt aangelegd, maar de gemeenteraden hebben wel degelijk grote invloed op dat besluit. Voor de fracties in provinciale staten is draagvlak in de regio een heel belangrijk argument.
Theo Bouwman (GroenLinks), Ingrid Oomen (D66) en Stijn Smeulders (PvdA) zijn lid van provinciale staten van Brabant.