Vorige maand was ik voor de jaarlijkse natuurwerkdag in de Deurnese Peel. De Deurnese Peel is een mooi beschermd natuurgebied, maar de natuur in het gebied heeft te lijden onder de grote hoeveelheid stikstofneerslag. Onder leiding van Werkgroep Behoud de Peel en Staatsbosbeheer werkten we met zo’n twintig enthousiaste vrijwilligers om het gebied weer open te maken door het snoeien van struiken en kleine berken. Dit zodat gebiedseigen planten en soorten weer terugkomen en de ruimte krijgen, zoals heide en veenmossen.
Het was een fantastische dag. De moraal bij de vrijwilligers was hoog. Maar hoe hard deze vrijwilligers of terrein beherende organisaties ook hun best doen, tegen de permanente en jarenlange hoge stikstofdepositie, al dan niet in combinatie met verdroging, is niet op te werken. Het is dweilen met de kraan open. Het verminderen van de stikstofdepositie is dan ook urgent en nodig om deze en ook andere kwetsbare natuur te beschermen. Een urgentie die ook wordt gevoeld door dit college, getuige het coalitieakkoord, de begroting en de voorliggende Brabantse Aanpak Stikstof.
Voorzitter, in het begin van deze bestuursperiode deed de Raad van State een belangrijke uitspraak. De PAS gaf niet voldoende waarborgen ter bescherming van onze natuur. Zoals ik al tijdens mijn maidenspeech zei was dit voor de fractie van GroenLinks geen verrassing: We hebben decennialang te weinig rekening gehouden met de natuur. Het systeem van de PAS zorgde niet voor deze bescherming, een daling van de stikstofuitstoot zette niet in. We leefden op de pof en het heeft ons gebracht waar we nu zijn. Een situatie die voorkomen had moeten worden. Maar nu het de realiteit is zullen we moeten handelen en komen tot een effectief en toekomstbestendig maatregelenpakket om de stikstofneerslag verregaand te verminderen.
Voorzitter, ik dank het college voor het voortvarend oppakken van deze opgave. Er ligt nu een Brabantse Aanpak Stikstof voor waar de fractie van GroenLinks positief over is. Er wordt daadwerkelijk werk gemaakt van daling van stikstofneerslag en er ontstaat hierdoor ook weer ruimte voor maatschappelijke en economische ontwikkelingen, zoals het stimuleren van duurzame energie projecten en het bouwen van woningen. Het weer kunnen bouwen van woningen is van groot belang. De woningnood is urgent en daar zijn starters op de woningmarkt, maar ook mensen die afhankelijk zijn van een sociale huurwoning, als eerste de dupe van.
De fractie van GroenLinks vindt het een goede zaak dat naast een ambitieus maatregelenpakket er ook gemonitord gaat worden, zodat kan worden ingegrepen als de stikstofdepositie niet genoeg daalt. Het hand aan de kraan principe. Het college geeft als voorbeeld dat afroming bij externe saldering kan worden verhoogd, indien de stikstofdepositie niet genoeg daalt. Een logische optie. Aan het college de vraag welke ingrepen nog meer mogelijk zijn, graag een reactie.
Het is ook een goede zaak dat niet alleen is gekeken naar stikstof in het maatregelenpakket. Want we kennen meerdere maatschappelijke opgaven, zoals klimaatverandering, verdroging en transitie naar kringlooplandbouw.
Er gaat gewerkt worden met gebiedstafels om deze integrale opgaven verder uit te werken. Een sector die al zeer lang integraal werken zijn de biologische boeren. Niet alleen stikstofreductie is van belang voor deze boeren, maar ook goed bodembeheer, dierenwelzijn en het voorkomen van gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Brabant heeft een kleine biologische sector, die ondersteuning behoeft. Wil het college bij de verdere uitwerking van de gebiedsgerichte opgaves in overleg treden met de biologische sector? Juist om te bezien hoe de biologische sector kan bijdragen aan de integrale gebiedsgerichte opgaven, bijvoorbeeld door gronden die vrijkomen te verpachten aan de biologische sector? Graag een reactie op dit punt.
De fractie van GroenLinks ziet dat bij extern salderen nu de feitelijke gerealiseerde capaciteit het uitgangspunt zal zijn. Hoe wordt nu bijgehouden wat bij extern salderen het echte resultaat is voor de natuur? Dit zal namelijk, als er veel ruimte zit tussen de feitelijk benutte situatie en feitelijke gerealiseerde situatie, niet altijd dertig procent zijn.
Dan het opkopen van bedrijven. Kan het college aangeven wanneer duidelijk wordt welke middelen vanuit het Rijk komen voor het opkopen van bedrijven rondom Natura 2000-gebieden? En wil het college bij het Rijk aandringen op snel duidelijkheid van het kabinet hierover? GroenLinks vindt het daarbij belangrijk dat het kabinet voor de uitkoop voldoende middelen ter beschiking stelt, zodat bedrijven ruimhartig kunnen worden uitgekocht. En wanneer kunnen we als provincie eindelijk duidelijkheid verwachten over hoe wordt omgegaan met dierrechten en fosfaatrechten?
Het duurt naar de mening van fractie van GroenLinks erg lang voor het kabinet tot actie komt. Al deze zaken zijn essentieel om te kunnen beginnen met de gebiedsgerichte aanpak. Dit belemmert het herstel van de natuur maar ook belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen.
Voorzitter, het college stelt een verplaatsing voor de zogenoemde IOV-data. Dit wordt nu respectievelijk 1 januari 2021 voor het indienden van de vergunningsaanvraag en 1 oktober 2022 als uiterste datum voor realisatie van de nieuwe stalsystemen. De fractie van GroenLinks is niet blij met de verschuiving van de data, maar begrijpt dit gezien de landelijke vertraging. Zo is nog steeds de definitieve AERIUS berekening niet beschikbaar, loopt de landelijke warme saneringsregeling varkenshouderij nog en zijn de Rijksmiddelen niet bekend voor de gebiedsgerichte aanpak. De maatregel is niet alleen nodig voor onze natura 2000-gebieden maar ook voor het generiek omlaag brengen van stikstofemissie. We kennen immers vele natuurgebieden in Brabant die geen Natura 2000 bescherming hebben maar wel lijden onder de stikstofneerslag. Een voorbeeld is de Maashorst bij Oss waar nu zelfs steenmeel moet worden gestrooid met helikopters om de verzuring tegen te gaan. GroenLinks gaat erop toezien dat er niet meer wordt afgeweken van het voorgestelde tijdpad en dat reductie daadwerkelijk wordt gerealiseerd.
Over de gebiedsgerichte drempelwaarden. Het college ziet graag gebied specifieke drempelwaarden om kleine projecten zonder vergunning mogelijk te maken. De Raad van State was echter kritisch over het opnieuw instellen van drempelwaarden. Op welke wijze zorgt het college ervoor dat we niet in dezelfde situatie komen als de PAS, met alle juridische problemen van dien?
Het college geeft aan geen taboe’s te kennen voor de aanpak van stikstof, en dat alle stikstof producerende sectoren dienen bij te dragen in generieke bronmaatregelen al naar gelang het aandeel van stikstofuitstoot. Wordt in dit maatregelenpakket daarmee ook gekeken naar verlaging van snelheid bij provinciale wegen, indien deze dicht bij natuurgebieden liggen? Graag een reactie.
Daarnaast verbaast het de GroenLinks fractie dat het woord ‘circulair’ niet terugkomt in de Brabantse Aanpak Stikstof. In het eerste advies van de commissie Remkes werd hier namelijk expliciet aandacht voor gevraagd. Een circulaire economie draagt bij aan het verminderen van de stikstofuitstoot. Zo adviseert deze Commissie om ter versnelling van de circulaire bouw duurzame innovaties te stimuleren. Bijvoorbeeld door aanpassen van aanbestedings- en/of vergunningsvoorwaarden.
De fractie van GroenLinks heeft daarom een motie ingediend om in de uitwerking van de BAS te onderzoeken hoe de circulaire economie kan worden versneld. Dit biedt naast daling van de stikstofuitstoot ook economische kansen voor Brabantse innovatieve bedrijven.
De fractie van GroenLinks is blij met de antwoorden op mijn schriftelijke vragen over het beschermen van natuurgebieden. Het college ziet gelukkig geen heil in het aanpassen van natuurbeschermingsregels, maar wil werk maken van verlaging van de stikstofdepositie en van natuurherstel. De GroenLinks fractie vindt dat ook tamelijk bizar dat deze discussie nu oplaait. We zijn met zijn allen terecht kritisch als in de Amazone natuurgebieden verdwijnen of als in Polen het laatste oerbos van Europa wordt bedreigd. Maar blijkbaar mogen wij wel morrelen aan onze natuur. Gelukkig is de samenleving volop in beweging gekomen tegen dit rampzalige plan. Meer dan 50 duizend berichten met #mijnnatuurblijft zijn gedeeld om het kabinet over te halen niet te morrelen aan de beschermde Natura 2000- gebieden.
De fractie van GroenLinks is ook blij dat er een versnelling en intensivering komt van natuurherstel. We behandelen er strak ook één, de Oude Strijper Aa. Wel moet dit binnen de huidige financiële middelen gebeuren. De fractie van GroenLinks vraagt zich af hoe dit zich verhoudt met de toezegging van het kabinet dat er 250 miljoen wordt uitgetrokken voor natuurherstel. Graag een reactie.
Ik kom bijna tot een afronding voorzitter. Het opkopen van bedrijven kost geld. De fractie van GroenLinks wil weten welke middelen het college gaat inzetten. Primair moet het geld komen van het rijk maar de aankoop van de grond neemt de provincie op zich. Graag de bevestiging dat middelen alleen vanuit het groen ontwikkelfonds Brabant worden ingezet indien de grond nodig is voor het realiseren van onze Natuurnetwerk Brabant opgave.
Voorzitter, ik sluit af. De staat van de natuur dwingt ons tot het nemen van maatregelen. We zijn tegen ecologische grenzen aangelopen, waar GroenLinks al veel eerder voor heeft gewaarschuwd. Nu we in deze positie zijn beland, is het belangrijk om toekomstbestendige maatregelen te nemen zodat elke sector weet waar ze aan toe is en ze zich daarop kan voorbereiden. We zullen een systeemverandering moeten doorvoeren, zodat we in balans met onze omgeving en natuur kunnen blijven wonen, werken en leven, nog vele generaties lang.