Het gaat goed in Brabant. We werken gezamenlijk hard om ons klaar te maken voor de toekomst! Dit staat in de introductie op de Begroting 2018. Heldere en klare taal, voorzitter, dat doet onze fractie – en niet alleen ons lijkt me – deugt. Met als motto Brabant in Beweging stuurt en participeert de provincie op een aantal belangrijke maatschappelijke thema’s.
GroenLinks ziet dat op een aantal fronten de koers verlegd wordt. Onze fractie is zeer te spreken over de voortvarende en gedegen aanpak van de verduurzaming in de veehouderij. Uit dit uiterst moeilijke proces zullen niet zomaar winnaars naar voren komen en wij zien dat GS samen met PS zich enorm inspannen om integer en weloverwogen een nieuwe koers uit te zetten, die minder schadelijk is voor mens en milieu. Ook de manier waarop de verhaallijn is uitgezet bij de Erfgoedcomplexen geeft houvast en de snelfietspaden beginnen eindelijk werkelijkheid te worden. De woonvisie geeft richting en met de aanpak voor een weerbaarder buitengebied is een begin gemaakt. Successen zijn er met de aanpak van de criminaliteit en het nieuwe kabinet is er redelijk van overtuigd om in te zetten op de bestrijding daarvan. De minister was al in Eindhoven. De signalen uit Brabant lijken aangekomen te zijn. En het College is op stoom gekomen.
Bij de bespreking van de begroting in de voorgaande jaren hebben wij gezegd dat het gevoel van urgentie op de echte grote maatschappelijke thema’s voor de toekomst ontbreekt. En dat vinden wij nog steeds. De urgentie zoals die door alle partijen wordt gevoeld bij de transitie van de landbouw voelen wij veel minder bij de energietransitie. Het onderwerp komt niet vaak aan bod - er zijn wel verschillende programmalijnen - maar het is niet zo dat er met man en macht wordt gewerkt aan deze enorme toekomstopgave. Het lijkt erop dat dit vooruit wordt geschoven totdat we er echt tijd voor hebben. Voorzitter, als er één zaak is die op nummer 1 van de agenda dient te staan dan is dat wel deze. Het IPO heeft de energietransitie omarmd en het Rijk heeft een klimaatminister benoemd. Maar als we kijken wat we nu in Brabant investeren, dan staat dat niet in verhouding tot wat er in de economische programma’s wordt gestoken. Niet verstandig vinden wij. Hoogleraar Jan Rotmans heeft onze fractie voorgerekend dat deze transitie Brabant minstens 100 miljard zal gaan kosten tot 2050, waarvan voor een derde de provincie samen met de gemeentes aan de lat moet gaan staan.
Voorzitter, wij denken dat het verschil in de visie van het College op de urgentie van de energietransitie, maar ook op mobiliteit en het oplossen van de sociaal-maatschappelijke kloof tussen de burgers nogal eens verschilt van die van onze fractie. Ons bevreemdt dit, want dit zou toch ook moeten spelen in deze coalitie gevormd door rechts-liberale en links-sociale partijen! De eersten hanteren het uitgangspunt om de economie aan te jagen waarmee de rest vanzelf volgt! De laatsten willen meer sociaal-maatschappelijke effecten creëren waarbij de economische groei niet leidend is. Twee verschillende visies om de toekomst in te richten.
Het rapport over de Brede Welvaartsindicator 2017 laat zien dat de welvaart in Nederland de afgelopen jaren niet is aangejaagd. Brabant scoort bovendien middelmatig. En dan mist deze indicator zelfs een aantal punten, die belangrijk zijn voor geluk en gezondheid van mensen: verlies aan biodiversiteit en natuurwaarden, ultrafijnstof, verzuring en vermesting van het water en de bodem. Ook blijft de CO2 - uitstoot groeien, In het rapport is dit slim verzwegen door de Rabobank die blijkbaar niet écht naar de klimaateffecten wil kijken... Ook de groeiende maatschappelijke tweedeling op de woning- en arbeidsmarkt en de toenemende ondermijnende criminaliteit zijn er niet in genoemd. Gelukkig heeft het College en deze Staten een aantal van deze zaken hoog op de agenda staan.
Voorzitter, het is tijd voor een beeld van de werkelijke Brede Welvaart in Brabant. Een model dat iedereen snapt en dat tot de verbeelding spreekt. Hiervoor hebben wij
De Brabantse Bagel
Deze Bagel is een door GroenLinks Brabant gemaakte vertaling van de Donuttheorie van econome Kate Raworth. Dit nieuwe economische denken is volgens onze fractie nodig om oplossingen te vinden voor de grote vraagstukken van de nabije toekomst. In plaats van lineair circulair, in plaats van eeuwige groei brede welvaart. Niet planet en people in dienst van profit, maar profit binnen de grenzen van planet en ten dienste van people. Dat is de kern!
Voorzitter, dit bagel-model kan GS en PS helpen bij haar beleid en activiteiten? GS en PS zijn immers nog steeds zoekend naar manieren om goed op de maatschappelijke effecten te sturen. Én bovendien hebben we de geijkte instrumenten om daar op in te zetten, namelijk de fondsen en het ontwikkelbedrijf. GroenLinks vindt dat de overheid zich alleen op die terreinen in de binnenring waar een tekort is moet richten. En dan zonder negatieve gevolgen voor de buitenrand.
Om dit gedachtengoed te vertalen naar het beleid van de provincie dienen we een motie in.
En twee moties die direct verbonden kunnen worden aan de Bagel, namelijk de motie Socialer Ondernemen met Subsidies , die wij eerder indienden bij de behandeling van de Brabantse Subsidie Regeling, maar die wij op aanraden van GS nu indienen bij de begroting. En als tweede de motie Noord-Brabant Regenboog Provincie, over de mensenrechten. Voor deze laatste motie wil ik nu al een hoofdelijke stemming aanvragen.
Mooi om te constateren dat de sleutelprojecten al een aantal van de uitgangspunten van de Bagel in zich hebben. Er is gezocht naar een manier om de maatschappelijke waarde te definiëren. Echter in onze visie mag zo’n project niet ten koste gaan van de ecologische begrenzing. Dus het project om 250 groene schoolpleinen te maken en de Biomakerij in Eindhoven passen prima. Maar Metalot niet, hoewel dit er op het eerste oog heel groen en maatschappelijk uitziet. Maar wel gelinkt is aan een bedrijf dat de bodem heeft verontreinigd en met haar activiteiten net zo veel energie als de hele stad Eindhoven gebruikt. Waarom zou de overheid met dit soort bedrijven de samenwerking opzoeken? Waarom wil GS dit?
Hetzelfde geldt voor de gebiedsopgave N261 die leidt tot de groei van de toeristenindustrie, -de Efteling en de aanleg van een Leisurepark. De mobiliteitsdruk neemt toe en de natuur wordt zwaarder belast.
Liever een sleutelproject dat burger kan helpen bij het vinden van dicht- bij-huis energieoplossingen met een Energiehuis in alle Brabantse gemeenten. Een concrete plek waar burgers onafhankelijk advies kunnen vragen over wat zij kunnen doen om energie te besparen en/of duurzame energie op te wekken.
Natuur en landbouw, dat zijn begrippen die voor GroenLinks onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. We willen meer mogelijkheden om natuurgronden open te stellen voor extensieve landbouw en zo meer verbindingen leggen tussen onze natuur en onze cultuurgronden, met voordelen voor ons landschap. En andersom voorzien we een werkelijke omslag in onze landbouw, waarbij voedselproductie niet ten koste gaat van de omgeving en deze uitput, maar waarbij agrariërs de delicate, uitgekiende processen van de natuur tot onderdeel uitmaken van hun bedrijfsvoering. We steunen GS in de transitie naar een natuur inclusieve landbouw en de moties van diverse fracties die deze beweging verder ondersteunen.
Omdat een gezonde bodem een voorwaarde is voor gezonde landbouw, willen we nog een verdiepingsslag aanbrengen. We zijn positief over de versnelling in de bestuursopdracht voor een vitale bodem. We waarderen de initiatieven, waaronder Carbon Valley en het onderzoek naar de kwaliteit van de bodem in Brabant.
Daarbij willen we GS wel vragen om een toezegging tot aanscherping van de bestuursopdracht op twee punten die ons ook door Telos zijn geadviseerd.
Eén: onderzoek de uitbreiding van de Regeling Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer voor duurzaam bodemgebruik.
En twee: maak aantoonbaar in welke delen van Brabant de bodem in een slechte staat verkeert en waar dat niet zo is. We willen daarbij ook de ontwikkeling van de bodemkwaliteit zien door de jaren heen, als controle-instrument voor beleid.
Voorzitter, het antwoord op onze technische vraag over de besparing bij het onderdeel gezondheid maakte niet echt veel helder namelijk. “Het afbouwen van lasten voor regionaal sociaal beleid. Graag verduidelijking.
GroenLinks maakt zich veel zorgen over de ongezondheid van de inwoners van Brabant. Neem nu de luchtkwaliteit. Die is in Brabant niet best en dus zouden we daar meer beleid op moeten maken. Bijzonder genoeg wordt er in onze provincie voornamelijk berekend en maar op zes plekken echt gemeten door het RIVM. In heel Brabant staan evenveel meetpalen als in de regio Amsterdam. In De Langstraat, Oss, Den Bosch, maar ook in hele delen van de Peel en de Kempen en het gebied rond Alphen-Chaam – gebieden waar ruim anderhalf miljoen Brabanders wonen - staan geen meetpalen. Daarom dienen we de motie Gezonde Lucht in.
Over de inzet van dit College bij sociale veerkracht is GroenLinks niet erg tevreden. Er zijn geen prestatie-indicatoren en projecten komen langzaam opgang. GS streven naar invulling van 30 projecten eind 2018. Tot nu toe zijn dat er 11.
Wij reiken het college twee projecten aan die prachtig in deze serie zouden passen. Als eerste Brabants Wensvervoer, een project voor aanvullend openbaar vervoer in de kleine kernen, dorpen en ook sommige stadswijken. Een soortgelijk project loopt sinds 2014 zeer succesvol in de Provincie Limburg. Het is een mooie vorm van Sociale Veerkracht om samen met maatschappelijke organisaties die samen met pilot-projecten aanvullend openbaar vervoer mogelijk maken.
En Energie Doe-budgetten om lokale energie-initiatieven in hun kracht te zetten.
GroenLinks ondersteunt het beleid van vraaggericht openbaar vervoer. Wel maken we ons zorgen maken over de betaalbaarheid daarvan voor de Brabanders met een smalle beurs; een OV-kaart kost nu bijna € 400,- per maand.
Van de inzet op Kunst en Cultuur maakte GroenLinks bij de vorige begroting uitgebreid een punt. Na een jaar is er eigenlijk weinig ontwikkeling ten aanzien van de Dans, waarover een motie werd aangenomen. Het Brabant C fonds stond onlangs op de agenda. Het fonds moet meer revolveren en kpi’s invoeren. Wat zal dit gaan betekenen voor de Cultuurpartners die het fonds nu al onbereikbaar vinden, zoals wij gisteren in het Brabants Dagblad lazen?
Voorzitter, we waren verheugd dat het openbaar vervoer goed scoort qua klanttevredenheid. Een dikke zeven en half! In de nieuwe concessie staan elektrische bussen en experimenten met waterstofbussen. Een mooie energietransitie in het openbaar vervoer. Om een nieuwe impuls te geven aan het OV en op korte termijn de files in de spits te lijf te gaan op de A27 en A59 dienen we een motie in: een Interliner met transferium langs de A27 en A59 in. (Breda-Knooppunt Hooipolder-Waalwijk-Den Bosch)
Voor de Snelfietsroutes worden in 2018 vijf bestuursovereenkomsten gesloten. Het realiseren van snelfietsroutes kost tijd en bestuurlijke inspanning en vergt een integrale aanpak om de automobilist over te laten stappen op de fiets. De samenwerkingsagenda Fiets van Brabantstad eindigt in 2018. Met de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018 en wellicht veel nieuwe wethouders mobiliteit stellen we voor om volgend jaar te starten met de voorbereiding van een nieuw uitvoeringsprogramma.
Tot slot vragen we bij de digitalisering aandacht voor een onderzoek naar de risico’s.
Voorzitter we sluiten af. Van belang is dat we ons Brabantse financiële instrumentarium gaan inzetten om de vergroeners te belonen: burgers, bedrijven en instellingen die CO2-reduceren, energie besparen en de economie werkelijk circulair maken. Daarom komt GroenLinks met een aantal moties om onze Vergroeners te belonen en vergroening betaalbaar te houden. Zo brengen we de Brabantse Bagel een stukje dichterbij.