Op 28 november 2025 spraken de Provinciale Staten over de 80%-versie van het Actieplan Gewasbeschermingsmiddelen. GroenLinks en PvdA Brabant zijn blij dat er een eerste stap is gezet. Maar we vinden óók dat het plan ambitieuzer moet. De gezondheid van inwoners én de natuur staan op het spel.
Gezondheid en natuur lopen risico
Het gebruik van (chemische) bestrijdingsmiddelen zorgt voor risico’s voor mensen én voor kwetsbare natuur. GroenLinks en PvdA vragen al langer dat de provincie hierin duidelijker regie neemt. De provincie moet omwonenden beschermen en zorgen voor schoon water en sterke natuur.
Het afgelopen jaar deed de Raad van State meerdere uitspraken. Die laten zien dat provincie en gemeenten sneller en strenger moeten optreden. Er is lef nodig. Dit gaat over een morele keuze: een gezonde leefomgeving moet altijd zwaarder wegen.
Dat betekent soms dat agrariërs hun middelengebruik moeten aanpassen, zeker vlak bij woningen, scholen en kwetsbare natuur. De provincie moet boeren daar goed bij helpen, maar níet ten koste van de gezondheid van inwoners.
“Het gaat hier om een morele afweging. Een gezonde leefomgeving moet het zwaarst wegen. Dat agrariërs het middelengebruik moeten aanpassen, is dan een gegeven.” – Jade van der Linden
Het actieplan mist echte actie
In het bestuursakkoord ‘Samen maken we Brabant’ staat dat we biologische en mechanische gewasbescherming willen stimuleren. Chemische middelen moeten afgebouwd worden. Het college beloofde op 20 september 2024 een actieplan. Wij hoopten op duidelijke stappen.
Maar de eerste versie van het plan stelt ons teleur. Er wordt veel gemonitord en gestimuleerd, maar te weinig gestuurd. Terwijl juist regie nodig is. Dat blijkt ook uit de uitspraak over het gebruik van middelen bij de lelieteelt in Maasbree: zonder duidelijke regels lopen zowel inwoners als boeren risico’s. Ook de Raad van State-uitspraak over lelieteelt nabij Natura2000 in Drenthe vraagt om stevigere kaders.
We vroegen het college om een voorbereidingsbesluit om uitbreiding en verplaatsing van sierteelt te voorkomen, maar kregen nog geen duidelijk antwoord.
Wet en wetenschap vragen om meer ambitie
De provincie moet volgens GroenLinks en PvdA verder gaan. Voor de dossiers Gezondheid, Water en Natuur zijn extra stappen nodig. Er zijn steeds meer aanwijzingen voor verbanden tussen pesticiden en ziekten als Parkinson en Alzheimer.
In de Omgevingswet staat dat de overheid moet zorgen voor een gezonde leefomgeving en het voorzorgsbeginsel moet toepassen. Dat geeft een duidelijke opdracht: beschermen waar risico’s zijn.
“Er zijn stapels aanwijzingen voor een verband tussen pesticiden en ziekten als Parkinson en Alzheimer. En dat betekent wat! Dat betekent dat we, ondanks de impact voor agrariërs, verder moeten gaan.” – Fiona Bijl
Regie vanuit de provincie
Alleen monitoren is niet genoeg. Omdat Den Haag te lang wacht, moet de provincie nu handelen. GroenLinks en PvdA stellen het volgende voor:
- Een voorbereidingsbesluit om uitbreiding of verplaatsing van sierteelt te voorkomen zolang er geen provinciale regels zijn.
- Duidelijke instructieregels voor gemeenten, zodat overal dezelfde spuitvrije zones gelden. Zo hoeven 56 gemeenten niet zélf het wiel uit te vinden.
Gemeenten hebben vaak te weinig capaciteit om dit zelf goed te regelen. Daardoor dreigt het risico dat teelten met veel chemische middelen dichter bij woningen en scholen komen te liggen. Dat willen wij voorkomen. Sierteelt mag niet verschuiven van natuurgebieden naar woonkernen.
Daarom is steun aan gemeenten én stevige provinciale kaders noodzakelijk.
Tijdens de themabijeenkomst was er te weinig tijd om alle vragen te beantwoorden. GroenLinks en PvdA blijven dit onderwerp nauw volgen. Een gezonde leefomgeving blijft onze hoogste prioriteit. Wordt vervolgd!