Paul Matthijssen verzamelde voor ons informatie over Duurzaam bouwen – wat is dat en wat is globaal de stand van zaken in Brabant? Leestijd 3 minuten

Inleiding
Door de klimaatcrisis is het steeds belangrijker geworden woningen te bouwen die minder energie gebruiken, waar tegenwoordig genoeg mogelijkheden voor zijn. Al bijna 30 jaar geleden werd dit gepropageerd door bijvoorbeeld Marta Resink van de organisatie Omslag (http://www.omslag.nl/wonen/ ) in Eindhoven. Op hun website staan hiervan vele voorbeelden. Maar de ecodorpen die hier beschreven staan zijn allang geen niche meer.

Normen voor duurzaam bouwen

Mede dankzij Groen Links zijn de bouwvoorschriften gaandeweg meer verscherpt. De energieprestatienormen voor nieuwbouw zijn sinds 1 januari 2021 zodanig aangescherpt dat de energierekening tot bijna nul wordt gereduceerd. Toen werden de BENG-normen (Bijna Energie Neutrale Gebouwen https://www.rvo.nl/onderwerpen/wetten-en-regels-gebouwen/beng ) ingevoerd. In deze energieprestatienorm is vastgelegd:

de maximale energiebehoefte in kWh per m2 gebruiksoppervlak per jaar (kWh/m2.jr)

het maximale primair fossiel energiegebruik, eveneens in kWh per m2 gebruiksoppervlak per jaar (kWh/m2.jr)

het minimale aandeel hernieuwbare energie in procenten

Dat gebeurt in de praktijk met b.v. een warmtepomp verwarming en/of zonnepanelen op het dak. Nieuwbouw woningen zijn daarom bijna allemaal klimaatbestendig. Bij oudere woningen is dat wat moeilijker te realiseren, maar het is wel mogelijk.

Het is zelfs mogelijk een woning te bouwen die helemaal geen energie gebruikt, dat wil zeggen de energie die nodig is voor het wonen en leven in die woning zelf opwekt, ook wel Nul-op-de-meter-woning genoemd. Dat kan bijvoorbeeld met zonnecellen, in vaktermen PV-cellen (van photo-voltaïsch). De woning moet goed geïsoleerd zijn en uitgerust met een warmtepomp voor de verwarming. Essent ( https://www.essent.nl/kennisbank/energie-besparen/zelfvoorzienend-leven… ) en Milieucentraal ( https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/aardgasvrij-wonen/energi… ) geven hier informatie over deze energiezuinige woningen. Met het overschot aan geproduceerde elektriciteit kan de auto opgeladen worden. Hier kan ook een forse batterij uitkomst bieden om de teruglevering en/of het halen van elektriciteit uit het net tot een minimum te beperken. In een slim energiesysteem kan dit ook de autobatterij zelf zijn, mits de gebruiker kan aangeven wanneer hij de autobatterij zelf nodig heeft.

Opslagsystemen
Het probleem met duurzame energie is dat die niet altijd geproduceerd wordt op het moment dat het nodig is. Bijvoorbeeld in de zomer als het warm is en je geen warmte nodig hebt, de zon fel schijnt en je niet zoveel elektriciteit nodig hebt. Je kunt het teveel opslaan in een batterij, maar dat is erg duur. Met een overschot aan elektriciteit kun je ook b.v. groene waterstof produceren door elektrolyse. Cees van Nimwegen ontdekte een systeem waarbij het teveel aan warmte of elektriciteit opgeslagen wordt in basaltblokken. Zijn systeem wordt momenteel uitgetest in Boekel: https://www.ecodorpboekel.nl/eu-rijk-brabant-en-ecodorp-boekel-testen-c…

Een derde mogelijkheid is de warmte opslaan in een waterhoudende laag in de grond, een z.g. aquifer. De TU Delft doet hier onderzoek naar: https://www.tudelft.nl/energy/onderzoek/energieopslag/ . Deze techniek van warmte- en koudeopslag wordt al sinds 2017 toegepast. Het teveel aan warmte in de zomer wordt dan in de winter weer opgepompt. De techniek wordt niet alleen gebruikt in gebouwen. Ook in de tuinbouw vind het toepassingen.

Nieuwe ecodorpen
Tijdens de Brabantdag in Helmond afgelopen herfst maakten we kennis met de Smart-City Helmond, (https://brainportsmartdistrict.nl/de-wijk-van-de-toekomst/ ) maar er zijn meer voorbeelden. In het noorden van Eindhoven is Buurtschap de Veld (www.buurtschapteveld.nl ) in aanbouw. Een bijzondere wijk, met zo’n 670 woningen die in kleine groepjes verspreid in het landschap staan. Het gaat om 350 sociale huurwoningen, 100 woningen in de vrije sector met een huur van 1000 euro per maand, 100 plekken voor Minitopia-zelfbouwers en 119 ontdekwoningen in Living LAB 040. In Den Bosch is de wijk de Grote Wielen (https://www.degrootewielenonline.nl/de-groote-wielen/ ) in aanbouw. Bijzonder aan deze wijk is dat er op een goede manier met regenwater wordt omgegaan. De centrale waterplas is ook bedoeld om de waterhuishouding in het gebied zorgvuldig te regelen. Hierbij worden (relatief schoon) regenwater en vervuild rioolwater gescheiden afgevoerd. Bovendien wordt het regenwater zoveel mogelijk vastgehouden in het gebied waar het is gevallen.

 

Nieuwe Woonvormen en Zelfbouw
Er zijn nog meer initiatieven in ontwikkeling. De Provincie heeft hiervoor het Actieprogramma Nieuwe Woonvormen en Zelfbouw opgesteld met als doel de realisatie van alternatieve woonvormen en zelfbouw te stimuleren en te versnellen. Daarbij gaat het ook, maar niet alleen, om duurzaam bouwen. Drie daarvan bracht zij al in beeld in een video (https://www.youtube.com/watch?v=b2wPs7lMaBI ). Zo bouwt Stijn van Kreij van Butterfly Effect Tiny Houses op zorglocaties voor de vrijwilligers die daar wonen, en geven Rolf van Boxmeer en Tessa Peters de bewoners van Minitopia de regie voor wonen en bouwen in eigen handen. Ad Vlems van ecodorp Boekel (https://www.ecodorpboekel.nl/ ) gebruikt innovatieve materialen om de bewoners zelf zo duurzaam mogelijk te laten bouwen.
Per 10 januari 2023 heeft de provincie subsidies beschikbaar voor betaalbare en duurzame woningbouwprojecten van collectieve initiatiefnemers en sociale ondernemingen. Wil je weten of een wooninitiatief hiervoor in aanmerking komt? Lees dan hier (https://www.brabant.nl/onderwerpen/ruimtelijke-ontwikkeling/bevolking-e…)

 

24-01-2023